Overslaan en naar de inhoud gaan

Spot op: Eerste hulp bij brandwonden

Of het nu om kinderen of om volwassenen gaat, brandwonden zijn vaak het gevolg van enkele seconden onoplettendheid of onvoorzichtigheid. Kleine kinderen toelaten in de keuken, de badwatertemperatuur niet controleren, kinderen alleen laten in de badkamer, hete vloeistoffen op de rand van de tafel laten staan, de ovendeur of kachel niet afschermen of verkeerd gebruik van feestvuurwerk zijn enkele veelgemaakte fouten.


Het komt er uiteraard in de eerste plaats op neer deze te vermijden. In wat volgt bekijken we echter wat we best doen indien het kwaad reeds geschied is en hoe we de gevolgen zo goed mogelijk kunnen beperken. Vooraleer we overgaan tot de praktische eerste hulp bij brandwonden overlopen we kort hoe onze huid is opgebouwd en welke verschillende types van brandwonden we onderscheiden.

 

De huid

De huid is ons grootste orgaan. Het bevat zenuwen, haarvaten, talg- en zweetklieren. De huid kan in grofweg 3 lagen onderscheiden worden: opperhuid, lederhuid en onderhuids vetweefsel.

huid.jpg

De huid heeft verschillende functies: 

  • het beschermt ons tegen invloeden van buitenaf zoals vuil en bacteriën; 
  • het regelt onze temperatuur- en vochtbalans;
  • het zorgt voor de afvoer van afvalstoffen;
  • het neemt kou, warmte en pijnprikkels waar; 
  • het bepaalt ons uiterlijk. 

Kortom, de huid is niet alleen ons grootste orgaan, maar ook een heel belangrijk orgaan.

 

Brandwonden

Verbrandingen ontstaan door invloed van hitte op de huid gedurende een bepaalde tijd en boven een bepaalde kritische temperatuur. Boven deze kritische temperatuur (+/- 40° C) treedt beschadiging van de huid op. 

De diepte van de brandwonde hangt af van: 

  • de temperatuur;
  • de tijd dat de hitte inwerkt op de huid; 
  • de oorzaak van de verbranding (bijvoorbeeld hete vloeistof, vuur, …).

 

1ste graad.jpg
1. Eerstegraads verbranding

Bij een eerstegraads verbranding is de (opper)huid nog niet beschadigd. De huid is rood, droog, pijnlijk en soms wat opgezwollen. De verschijnselen zijn goed te vergelijken met die van een ontsteking. Een typisch voorbeeld van deze verbranding is zonnebrand. Na een paar dagen zijn de onaangename verschijnselen van een eerstegraads verbranding meestal weer verdwenen.

2de graad.jpg
2. Oppervlakkige tweedegraads brandwonde

We zien dan duidelijk dat de huid beschadigd is: de wonde is rood, nat en pijnlijk. Bovendien kan er blaarvorming optreden.

diepe 2de graad.jpg
3. Diepe tweedegraads brandwonde

In dit geval heeft de hitte langer kunnen doordringen in het huidweefsel waardoor de lederhuid duidelijk is aangetast. De wond is daarom roodachtig/wit, nat en zeer pijnlijk.

3de graad.jpg
4. Derdegraads brandwonde

Bij een derdegraads brandwond is de huid verwoest tot aan het onderhuids vetweefsel. De huid ziet er wit/zwart, droog en leerachtig uit en is nauwelijks pijnlijk (bij diepe brandwonden zijn ook de zenuwen in de huid aangetast).

 

Eerste hulp bij brandwonden - eerst water, de rest komt later 

Met de juiste eerste hulp bij brandwonden kan je levens redden en onnodige pijn en problemen voorkomen. 

Het belangrijkste is om

  • binnen de 20 minuten na het oplopen van de brandwonde
  • gedurende 20 minuten af te koelen
  • met lauw water van ongeveer 20 graden.


Koelen is belangrijk om de ernst van de brandwonde te beperken en om haar genezing te bevorderen. Het water zal de pijn onmiddellijk doen verminderen. 

  • Begin onmiddellijk met het koelen van de wonde
    Doe dat zo vlug mogelijk, want een half uur later baat het niet meer. Besproei alle delen van het lichaam die getroffen zijn. Juwelen, horloge worden best onmiddellijk verwijderd.
    Koel het liefst met zacht stromend, lauw leidingwater (koelen met bv. slootwater kan ook, zeker als er geen andere koelmogelijkheden zijn; het is altijd beter dan niets doen). Koel tenminste 15 minuten. Langer is beter, maar pas dan wel op voor onderkoeling. Verwijder tijdens het koelen de kleding, tenzij deze aan de huid gekleefd zit. 
  • Waarschuw de huisarts als: 
    • er blaren zijn en de wonde er groter uitziet dan een stuk van 2 euro; 
    • de huid er aangetast uitziet; 
    • de brandwonde veroorzaakt is door een chemisch product; 
    • de brandwonde veroorzaakt is door elektriciteit.
  • Smeer niets op de wonde
  • Verzorg de wonde door deze af te dekken met steriel verband, schone doeken of lakens. 
  • Neem niets te eten of te drinken. 
  • Zorg ervoor dat het slachtoffer zittend wordt vervoerd.
    Het hoofd moet altijd hoger zijn dan de rest van het lichaam in verband met mogelijke oedeemvorming (vochtophoping).


Is er sprake van verbranding door vuur

  • ga nooit rennen want zuurstof wakkert de vlammen aan; 
  • probeer niet in paniek te raken;
  • doof de vlammen door over de grond te rollen;
  • gebruik eventueel een stevig en zwaar stuk textiel (jas of deken) om het vuur te doven; werk vanaf het gezicht naar de voeten, zodat vlammen het gezicht niet kunnen bereiken.

 

Uitzonderingen op het koelen

In geval van brandwonden over een grote oppervlakte mag je alleen lauw water (25°C) gebruiken, nooit koud water. Waarom? Om onderkoeling en koude-letsels te voorkomen. Ook bij (kleine) kinderen is het belangrijk dat je – om onderkoeling te vermijden - de wonde koelt en niet het hele lichaam van het kind. Neem bij twijfel altijd contact op met een arts of bel 112. 

In geval van een elektrische verbranding, verwijder je het slachtoffer van de elektriciteitsbron vooraleer te koelen met water. In geval van twijfel schakel je eerst de elektriciteit uit. Let ook op je eigen veiligheid! 

Bepaalde chemische brandwonden noodzaken een specifieke aanpak of kunnen een vergiftiging veroorzaken. Na met koelen te zijn begonnen, neem je best contact op met het Antigifcentrum (tel. 070 245 245 - 24u/24) of met de preventieadviseur van je bedrijf. Bewaar steeds de verpakking van chemische producten die je gebruikt. Indien de patiënt naar een ziekenhuis of brandwondencentrum wordt overgebracht, zorg er dan voor om de veiligheidsfiche of verpakking van het product mee te nemen dat de brandwonde heeft veroorzaakt.

 

In geval van scheikundige producten

Betreft het een verbranding door scheikundige producten, zet de patiënt dan onmiddellijk onder de douche en laat hem de doorweekte kleren en schoenen uitdoen (behalve als ze aan zijn lichaam kleven) terwijl hij wordt besproeid. Het is onontbeerlijk de brandwonde overvloedig te besproeien met lauw water en dit gedurende 30 tot 60 minuten. Het chemisch product moet ter plaatse en zo snel mogelijk na het contact verdund en verwijderd worden. Vermijd ook zo veel mogelijk contact tussen het spoelwater en de gezonde huid. Doe de besmette kledingstukken in een plastiekzak om te vermijden dat andere personen zich er zouden aan verbranden.

 

Noodnummers

  • Ziekenwagen en brandweer 112
  • Antigifcentrum 070/245.245
  • Brandwondencentra:
    • Antwerpen 03/217.75.95
    • Gent 09/332.34.90
    • Leuven 016/34.87.50
    • Luik 04/366.72.94
    • Loverval 071/10.60.00
    • Neder-over-Heembeek 02/268.62.00

 

Bronnen

  • Stichting brandwonden
  • Eerste hulp bij brandwonden, Veiligheid voor alles 6/2004, Provinciaal Veiligheidsinstituut

  

Verschijningsdatum: november 2017

LEER MEER OVER BRAND VIA EEN GROEPSBEZOEK AAN HET VEILIGHEIDSINSTITUUT
MEER WETEN?
STEL JE VRAAG AAN HET INFORMATIECENTRUM VAN HET VEILIGHEIDSINSTITUUT