Spot op: Smartphone en aandacht

Wist je dat je smartphone file kan doen ontstaan in je brein? Dat het blauw licht van je smartphone je slaap verstoort? En we al mailend en chattend als ouder minder betrokken zijn en meer snauwen? In 6 dossiers willen we smartphonegebruikers helpen om minder slaaf te zijn van hun toestel.

introillustratie aandacht.jpg

Phubbing – een samentrekking van ‘phone’ en ‘snubbing’ – is het fenomeen waarbij je meer aandacht spendeert aan je telefoon dan aan de mensen om je heen. Je aandacht erbij houden is fundamenteel, want aandacht geven (en krijgen) heeft een positief effect op ons humeur. Maar ook in sociale interacties zijn onze smartphones stoorzenders. Zo onderbreken we vrij gemakkelijk een gesprek voor een dringende oproep, een sms, een collega die roept, een inkomende e-mail.

Een goed gesprek (zonder gestoord te worden)
Waarom phubbing slecht is voor je relatie
Smartphone op ouderslot
Phubbing op het werk

1. Een goed gesprek (zonder gestoord te worden)

"Alleen al de aanwezigheid van een telefoon op tafel is een stoorzender voor een goed gesprek."

De inhoud van je gesprek is oppervlakkiger met een telefoon op tafel. Je houdt rekening met de kans op een onderbreking, de spanningsboog wordt anders. Als je heel intensief met iemand praat over bijvoorbeeld verdriet of liefde, kan die sfeer na een berichtje of telefoontje helemaal weg zijn.

Deze studie toonde aan dat je je smartphone niet eens hoeft vast te houden om een minder bevredigend gesprek te hebben. ‘In de aanwezigheid van smartphones hebben we voortdurend de drang om naar informatie uit te kijken, digitaal te communiceren en gericht te zijn op andere mensen en andere werelden, verklaarde onderzoekster Shalina Misra. Door onze smartphone op tafel te leggen, zijn we geneigd om heel snel afgeleid te zijn van het face-to-facegesprek, wat de diepte en de kwaliteit van de connectie ondermijnt. Het maakt daarbij niet uit of het over ernstige onderwerpen gaat of over trivia. Er werd ook minder betrokkenheid en minder empathie ondervonden. De ‘slachtoffers’ voelden zich minder begrepen en geremd in de conversatie. Hoe closer je bent met de persoon, hoe nadrukkelijker die gevoelens waren en hoe kwetsender het phubben wordt ervaren door het slachtoffer.

"84% van de Vlamingen vindt het vervelend als iemand tijdens een gesprek afgeleid is door de smartphone." (imec.digimeter 2018 www.imec.be/digimeter)

2. Waarom phubbing slecht is voor je relatie

Volgens deze studie leidt het verkiezen van je smartphone boven je partner tot minder tevredenheid over je huwelijk én tot meer ruzies. Bovendien kan alleen al de aanwezigheid van je smartphone tijdens een gesprek met je partner, kinderen of vrienden ervoor zorgen dat zij zich ongehoord, onzichtbaar en onbelangrijk voelen.

Charlie Magazine vroeg aan professor Mariek Vanden Abeele wat de voornaamste bevindingen zijn uit haar onderzoek rond phubbing. “Mensen worden als minder beleefd, minder aandachtig en minder attent gezien als zij hun smartphone gebruiken tijdens een interactie. De manier waarop je aan phubbing doet, speelt een belangrijke rol. We hebben gezien dat je negatiever wordt beoordeeld als je proactief je smartphone vast neemt, dus zonder dat je voorafgaand notificaties hebt ontvangen, dan wanneer er heel duidelijk notificaties zijn binnengekomen en je hierop reageert.

In een ander experiment hebben we gekeken of het probleem ligt bij de onderbreking an sich, of echt bij het gebruik van de smartphone. Daaruit bleek dat ook de onderbreking zonder smartphone een negatief effect had op impressievorming, maar niet op relatievorming.

"Mensen worden als minder beleefd, aandachtig en attent gezien als zij hun smartphone gebruiken tijdens een interactie."

Vooroordelen ten opzichte van onze gesprekspartner hebben ook een sterke invloed. Verwacht je dat de persoon heel leuk is, dan ben je meer tolerant ten opzichte van phub-gedrag.

Verder blijkt de mate waarin we oogcontact blijven houden tijdens het phubben een belangrijke factor. De impact is groter als je non-verbale gedrag toont dat je aandacht volledig opgeslorpt wordt door je telefoon. Ten slotte zullen mensen die al een negatieve houding hebben tegenover phubbing ook harder oordelen.

3. Smartphone op ouderslot

"Al mailend en chattend worden we minder leuke ouders: we zijn minder betrokken en snauwen meer."

Kinderen hebben gelijk om zich te ergeren aan het smartphonegebruik van hun ouders. Niet alleen geven die ouders een slecht voorbeeld, ze ontzeggen hun kinderen ook (een deel van) de interactie die ze nodig hebben om zich te ontwikkelen. ‘Ouders worden veel minder responsief als ze met hun telefoon bezig zijn’, zegt Mariek Vanden Abeele, die aan de universiteit van Tilburg onderzoek doet naar de impact van technologie op sociale relaties.

4. Phubbing op het werk

Met hun eerste onderzoek rond ‘Boss Phubbing’ onderzochten onderzoekers Roberts & Williams in 2017 de impact van phubbing door de leidinggevende op het vertrouwen dat de werknemers hebben in hun overste en het engagement dat de werknemer toont ten opzichte van zijn of haar overste.

"Boss Phubbing tast het vertrouwen in de leidinggevende aan."

De werknemer voelt zich niet gerespecteerd door de verdeelde aandacht van zijn leidinggevende. Hierdoor zal de werknemer vertrouwen verliezen in niet alleen de overste, maar ook in zijn of haar eigen werk. Deze negatieve spiraal zorgt ervoor dat het engagement van werknemers ten opzichte van de job en de werkgever pijlsnel keldert.

Put down your phone and listen to me: How boss phubbing undermines the psychological conditions necessary for employee engagement

Hoe niet phubben?

	Doe aan ‘phone stacking’ Tijdens een etentje of een drink, in goed gezelschap, keldert de aanwezigheid van smartphones de sfeer en gezelligheid. Het vlakt ook de gesprekken af, want onbewust hou je rekening met de kans op een onderbreking.
	Hoe doe ik dat? Al gehoord van ‘phone stacking’? Sluit een pact met je vrienden of familie: leg tijdens een etentje of drink alle smartphones in het midden van de tafel. Diegene die als eerste zijn of haar smartphone vastpakt, betaalt de rekening.
	Wijs 'phubbers' op hun gedrag Phubbers zijn liever bezig met hun smartphone dan de mensen om hen heen. Ze verkiezen hun smartphone boven hun partner, kinderen of vrienden, die zich dan ongehoord, ongezien en onbelangrijk voelen.
	Hoe doe ik dat? Vertel je omgeving welke 'phubbing'-gewoonte (bv. smartphone aan tafel, aan het werk bij de tv ...) je vervelend vindt. Vraag ook naar jouw vervelende gewoontes. Maak samen goede afspraken voor het gebruik van smartphones in huis. Doe deze test en ontdek hoe vaak jij en je lieveling elkaar phubben.
	Geef je kinderen voorrang! Wanneer je mailt en chat, ben je minder betrokken bij je kind. Door die versplintering van aandacht beleef je als ouder ook minder plezier aan het samenzijn met je kind. Geef je kind dus voorrang op je smartphone.
	Hoe doe ik dat? Om werk en leven (met kinderen) soepeler te combineren kan je met 'boxen' werken: een vrijetijd box en een werkbox. In plaats van beide boxen de hele dag open te houden en telkens te switchen, open je één box heel bewust en blijf je van de andere box af. Zo vermijd je het gevoel dat alles door elkaar loopt.
	Ban de smartphone van tafel Uit onderzoek van Jenny Radesky bleek dat ruim zeventig procent van de ouders zijn smartphone gebruikte tijdens het eten. Daardoor hadden ze minder aandacht voor het eten en hun tafelgenoten.
	Hoe doe ik dat? Als je steeds vaker ‘afwezig’ bent door je smartphone, dan wordt het tijd om wat grenzen voor jezelf te stellen: geen smartphone aan tafel, geen werkmail na 18 u. Haal je telefoon alleen boven als je kind veilig is.
	Gebruik een gewone GSM, geen smartphone Bij velen zal het niet aan de orde zijn, maar voor sommigen onder ons zal het bezit van een smartphone meer nadelen opleveren dan voordelen. Met een gewone GSM kan je ook bellen en sms’sen, èn je kan hem gebruiken als wekker. Dikwijls zal zo’n overgang een periode van aanpassing vragen (die lijkt op afkicken), maar als het lukt lost het ineens al de problemen op die worden aangekaart in deze 6 dossiers. Deze toestellen worden nog overal verkocht, ze kosten ongeveer 30 euro en je dient ze ongeveer 1 keer per week gedurende 3 uur op te laden.