Hoe werken zeolieten?

Zeolieten zijn kristallijne aluminiumsilicaten met een open, poreuze structuur. Die structuur maakt het mogelijk om positief geladen ionen (zoals ammonium, kalium, natrium) uit te wisselen. In de context van de veehouderij is vooral de binding van ammonium (NH₄⁺) van belang, omdat dit de voorloper is van ammoniak (NH₃), een belangrijke emissiebron.

De meest voorkomende zeoliet ter wereld is clinoptiloliet, en de meest gebruikte zeoliet in de landbouw is actionine, die werd ingezet in de proeven en bekend staat om zijn hoge affiniteit voor ammonium. De werking van zeolieten kan op verschillende niveaus plaatsvinden:

• In het spijsverteringskanaal: stabilisatie van de pH, binding van toxines, verbetering van de darmgezondheid.
• In de mest: binding van ammoniumionen, wat leidt tot minder ammoniakemissie.
• In de lucht: adsorptie van ammoniakmoleculen, al is dit technisch uitdagender.

Toepassing bij pluimvee

Het onderzoek bij het Proefbedrijf Pluimveehouderij geeft een genuanceerder beeld:

• Zeolieten in het voeder (2% actionine ter vervanging van tarwe bij vleeskuikens) hadden geen aantoonbaar effect op de ammoniakemissie.
• Zeolieten uitstrooien over het strooisel gaf wisselende resultaten:
• Bij meerdere kleine dosissen verspreid over de ronde (5–6 keer) was de emissie 8 tot 19% hoger dan de controle.
• Bij één grote dosis (800 g/m²) in het begin van de ronde werd een reductie van 15 tot 20% in ammoniakemissie gemeten.
• Bij leghennen werd geen duidelijk effect vastgesteld bij het uitstrooien van zeolieten over het strooisel in de volièrestal.

Deze resultaten tonen aan dat de timing en frequentie van toepassing cruciaal zijn. Een eenmalige, goed getimede toepassing lijkt effectiever dan herhaalde kleine dosissen.