In Schriek werd onder meer het roemrijke verleden met kasteelheren belicht, ontdekten we dat landbouw nog alomtegenwoordig is en dat van blauwbessen tot varkensbedrijven, kregen we een inkijk in het dorpsrestaurant en zagen we de fopspenen wapperen in de 'tuttenboom'. 

Van 13 tot en met 17 juli is Radio Veerkrachtige Dorpen te gast in Groot-Vorst. Volg de uitzendingen elke weekdag tussen 12 en 13 uur op Radio 2. Op vrijdag 17 juli maak je tijdens de live-uitzending kennis met markante inwoners uit Groot-Vorst zoals Annabel Deferme, zij heeft één van de weinige winkels in het dorp. Ook marktkramer Marleen, leden van het dorpscomité en Caroline van Ferm komen langs.

Daarna kan je Radio Veerkrachtige Dorpen vinden in Braken, Hulshout, Sint-Jozef-Rijkevorsel en Mol-Gompel. Jelle Cleymans brengt samen met de inwoners, de verhalen, de dorpsdynamiek tot in de woonkamer. We leggen ons oor te luister om te ontdekken of de coronacrisis een invloed heeft gehad op hun dorp, hun gemeenschap. Daarbij nemen we de korte keten en de streekproducten, de Zomer van de Korte Keten mee de in ether.

Provincie Antwerpen werkte de afgelopen jaren samen met Rurant vzw, Innovatiesteunpunt en de gemeenten Heist-Op-Den-Berg, Laakdal en Essen aan het PDPO-project Veerkrachtige Dorpen. In 5 dorpen namen de inwoners samen met het lokale bestuur hun dorp in handen. Maakten ze samen plannen voor de toekomst, zochten ze antwoorden op de uitdagingen waar ze voor staan. Benieuwd naar hoe zij het aanpakten? We bundelden alles in een handige online stappenplan samen met de tips en trucs. 

De keuze voor een hele zomer met lekkere activiteiten in plaats van een week, zoals de voorbije jaren het geval was, is een rechtstreeks gevolg van de COVID-19-epidemie. De campagne was in volle voorbereiding toen het coronavirus uitbrak in ons land. Omdat de situatie op lange termijn niet te voorspellen was, beslisten de initiatiefnemers om het roer helemaal om te gooien en in plaats van een korte intensieve campagne te gaan voor een lange periode waarin op een veilige manier minstens evenveel mensen bereikt kunnen worden. 

Veilig door de Zomer van de Korte Keten 

Voor de korteketenverkoop heeft de coronacrisis een onverwacht gevolg. Veel producenten hebben hun omzet de voorbije weken zien stijgen. Meer dan ooit kiezen consumenten in de provincie Antwerpen voor lekkers uit eigen streek; omdat het voedsel veilig en makkelijk traceerbaar is, omdat ze zo drukke supermarkten kunnen vermijden en de lokale economie ondersteunen én omdat ze er een gezonde uitstap van kunnen maken.

Wie als producent of organisator aan de campagne deelneemt, kan bij de provincie Antwerpen terecht voor een gratis doe-het-zelf-pakket om bedrijfsbezoeken en andere activiteiten netjes volgens de coronamaatregelen te laten verlopen. Het bevat materiaal dat aanmaant om afstand te houden, de juiste wandelrichting aan te houden, bij voorkeur elektronisch te betalen, enzovoort.

In het pakket zit verder onder andere een liter handgel van Sterkstokers uit Hoogstraten, een korteketenproducent die naar aanleiding van de coronacrisis zijn productie heeft omgegooid en nu 500 liter ontsmettingsalcohol per dag produceert. 

De Zomer van de Korte Keten is een initiatief van de Vlaamse provincies in samenwerking met de Vlaamse overheid, de Vereniging van Vlaamse Provincies, het Steunpunt Korte Keten en VLAM (het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing).

Participeren over kerk Poederlee via online sessies en een digitaal prikbord

De start voor het participatieproject, de kerk als dorpsknooppunt, voor de kerk van Poederlee werd begin maart al genomen. Het participatietraject herstart in juni met drie online werkmomenten. Via digitale prikborden kunnen inwoners die niet aanwezig waren ook nadien nog hun ideeën achterlaten. De eerste online bijeenkomst was gepland op 8 juni. De tweede en derde bijeenkomst staan gepland op maandagen 22 en 29 juni. 
 

Vanuit ons kot naar de tuin van Hof d’Intere 

In Wechelderzande vond het startmoment op 12 maart plaats, net voor de lockdown. Via een online sessie gaan we op zoek naar de thema’s die de inwoners het meeste bezighouden. Onder voorbehoud dat de coronacijfers gunstig blijven evolueren, zullen we begin juli via een parkspel of een wandeling aan Hof d’Intere en de oude pastorij de resultaten en ideeën uit de online sessie weergeven. De deelnemers aan het parkspel mogen hier opnieuw hun mening over geven. We maken ook een fotowand met foto’s van vroeger en een wensmuur waar inwoners bijkomende ideeën of meningen ophangen. We volgen uiteraard de adviezen van de Veiligheidsraad nauwkeurig op voor deze bijeenkomst. 
 

Klapmomentje stimuleert nood aan ontmoeting 

De provincie Antwerpen grijpt de kansen die er vandaag door de crisis ontstaan zijn. Zo ook het dagelijkse klapmomentje om 20 uur dat de nood aan ontmoeting naar boven bracht. Het was na de participatiesessies begin dit jaar al duidelijk dat er vanuit de inwoners van Ranst meer vraag was naar sociale samenhang en initiatieven om die te stimuleren. Het centrale plein aan de kerk biedt heel wat mogelijkheden. Samen met de inwoners en het lokaal bestuur wil de provincie Antwerpen werken rond de invulling van dat centrale plein.

De zomer in eigen land kan zo zorgen voor een start van nieuwe sociale contacten op en rond het plein. Op 1 juli vragen we alle inwoners om hun ideeën voor activiteiten achter te laten op de talentenmuur op het centrale plein aan de kerk. Op 2 juli is er een online sessie 's avonds om 19.30 uur. Ook hier wordt alles volgens de adviezen van de Veiligheidsraad georganiseerd.
 

Participatie op maat

Het traject Veerkrachtige Dorpen is altijd een traject op maat. De uitdagingen die in een dorp leven zijn steeds verschillend. De maatregelen om het coronavirus COVID-19 in te dijken, daagde de provincie Antwerpen en partner RURANT vzw uit om nog creatiever te zijn in de participatiesessies. 

Over Veerkrachtige Dorpen

Een dorp is niet alleen een plek waar mensen wonen, maar waar ze ook werken, naar school gaan, boodschappen doen, sporten of ontspannen, opgroeien en oud worden, vrienden ontmoeten, doorheen fietsen, naartoe rijden, …. In veel dorpen en gehuchten is het leven in sneltempo aan het veranderen. Dat biedt zowel kansen als nieuwe uitdagingen. Met het Veerkrachtige Dorpen-traject gaat de provincie Antwerpen samen met de lokale besturen en de inwoners op zoek naar creatieve oplossingen.

Na een natte periode in februari en begin maart, is het nu al een tijdje extreem droog voor de tijd van het jaar. 2020 wordt nu al gekenmerkt door langdurige droogte. Vooral in het groeiseizoen hebben land- en tuinbouwers grote hoeveelheden water nodig, maar sinds een jaar of vier kost het heel veel moeite om aan dat water te geraken. 

Watervraag linken aan wateraanbod

Het Proefstation voor de Groenteteelt bracht de waterbehoefte maar ook wateroverschotten van de tuinbouwsector in kaart in de gemeenten Duffel, Kontich, Rumst, Sint-Katelijne-Waver, Lier en Putte. Door verschillende weerscenario’s op de modellen los te laten, kunnen de onderzoekers de waterbehoeftes en -overschotten doorheen het jaar inschatten voor de verschillende teelten. Hierbij houden ze rekening met verschillende parameters waaronder bodemtypes en teeltrotaties. Het resultaat? Een zeer gedetailleerd inzicht in de gebieden die kampen met watertekorten of -overschotten.

De waterkansenkaarten zijn ondertussen uitgegroeid tot een belangrijk oriënterend instrument om verschillende partijen rond de tafel te brengen en gericht naar oplossingen te zoeken. In 2019 vond de gebiedscoalitie dankzij de waterkansenkaarten meer dan 20 potentiële oplossingen in de 6 betrokken gemeenten. Vier van deze initiatieven worden momenteel verder uitgewerkt tot demonstratieprojecten in de gemeenten Putte, Lier, Rumst en Sint-Katelijne-Waver.

Hemelwaterplannen van Pidpa

Integraal waterbedrijf Pidpa neemt de waterkansenkaarten mee in de ontwikkeling van hemelwaterplannen. Overtollig regenwater dat op het dak van een bedrijf terechtkomt, kan in principe naar het bassin van een nabijgelegen tomatenkweker geleid worden. Bij het uitwisselen van wateroverschotten moet de waterkwaliteit altijd gegarandeerd bijven. Het hoge detailniveau van de kaarten laat toe heel gericht te bekijken waar de tuinbouwsector geholpen zou kunnen worden. 

Deze waterkansenkaarten zijn een eerste belangrijke stap om de brug te slaan tussen de diverse stakeholders op het terrein om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen en wateroverlast en droogte te bestrijden. Ze verlagen de drempel naar nieuwe maatregelen voor een duurzaam beheer van kostbaar water. 

Met het Provinciaal Ruimtelijk Beleidsplan Antwerpen maken we afspraken over ons toekomstig ruimtegebruik. De bevolking groeit immers terwijl de beschikbare ruimte niet toeneemt. Bovendien dwingt de druk op het klimaat ons om duurzaam met de beschikbare ruimte om te gaan.

De Antwerpse provincieraad keurde in mei de conceptnota, de eerste versie, van het Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen goed. Tijdens de publieke raadpleging van 20 augustus tot en met 18 oktober 2019 kon iedereen de conceptnota inkijken en erop reageren. We ontvingen 113 reacties van gemeenten, de Procoro (Provinciale Commissie voor Ruimtelijke Ordening), het Vlaamse Departement Omgeving, burgers en organisaties. De gemeenten die reageerden liggen geografisch goed gespreid en bestaan zowel uit kleine dorpen als grote steden.

Reacties

Over het algemeen gaat men akkoord met de principes en strategieën in het nieuwe beleidsplan. Dat burgers en organisaties niet massaal reageerden, verklaren we door de abstractheid van het thema. We spreken in het beleidsplan immers niet over individuele percelen maar wel over het ruimtegebruik op bovenlokaal niveau. Voor sommige lokale besturen zijn de principes en strategieën daarom te vaag om op het terrein een concreet ruimtelijk beleid te voeren. Toch waren er ook mensen en besturen die concrete projecten voorstelden. Ook ontvingen we tegengestelde reacties. Zo vinden een aantal gemeenten dat we thema’s van een lokaal niveau behandelen, terwijl andere gemeenten net expliciet vragen om op provinciaal enkele harde keuzes te maken. Sommige reacties willen grootschalige landbouwinfrastructuur de nodige ruimte geven, terwijl andere vinden dat er meer aandacht moet zijn voor de natuur. In de open ruimte staan we voor een moeilijke evenwichtsoefening in de vraag naar ruimte voor natuur, landbouw, water, tuinen, paardenweiden,…

De publieke raadpleging leverde ons interessante vragen op die we in de volgende stappen meenemen: Hoe zal de provincie het beleid op het terrein uitvoeren? Hoe gaat de provincie samenwerken met gemeenten, organisaties, vervoerregio’s, intercommunales en dergelijke? Welke partners zal de provincie betrekken en welke rol neemt ze zelf op? Wat betekent het nieuwe beleidsplan voor het aanvragen en toekennen van een omgevingsvergunning? Krijgen de gemeenten financiële ondersteuning om de nieuwe visie op hun terrein te realiseren?

Volgende stappen

Een nieuw Beleidsplan Ruimte komt er niet zomaar. De provincie Antwerpen volgt daarvoor een lange, wettelijk vastgelegde procedure zodat ze goed onderbouwde beslissingen kan nemen. Verder onderzoek zal leiden tot een voorontwerp, een ontwerp en tenslotte een definitief Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen. Dat moet op termijn het Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen (RSPA) uit 2001 vervangen.

Blijf op de hoogte

Ben je benieuwd naar de volgende stappen om tot het definitieve Beleidsplan Ruimte te komen? Surf naar de webpagina over het beleidsplan ruimte waar je de meest actuele informatie vindt over het proces en de toekomstige inspraak- en participatie-initiatieven. Je kunt je er ook abonneren op de nieuwsbrief.

Zaaibed maken en zaaien in één trek

De keuze voor een combinatie van zaaimachine met rotoreg is na de aanbestedingsprocedure gevallen op een zaaimachine Maschio Aliante Plus en een rotoreg Maschio Dominator DM 3000. De zaaimachine is een pneumatische zaaimachine die ISOBUS-gestuurd is. De dosering is elektrisch aangedreven en er zijn meerdere zaairollen beschikbaar zodat je vlot kan variëren met zaaidichtheden. Verder is de machine uitgerust met 24 zaairijen met dubbele schijven en naloopwieltjes wat ervoor zorgt dat een landbouwer onder alle omstandigheden kan zaaien op een constante diepte.  De combinatie met de rotoreg maakt dat je in 1 werkgang het zaaibed kan maken en ineens ook kan zaaien. De rotoreg en de zaaimachine kunnen ook los van elkaar worden gebruikt in bijvoorbeeld grondbewerkingsproeven. Dankzij financiering via het Interreg Noord-West Europa-project FABulous Farmers kan Hooibeekhoeve deze machines inzetten.

Interreg-project FABulous Farmers

FABulous Farmers is een Europees project dat ontwikkeld werd om landbouwers te ondersteunen in de transitie naar meer agro-ecologisch handelen op hun bedrijf. Het project heeft als doel om landbouwers minder afhankelijk te maken van externe inputs zoals kunstmest en pesticiden, door het gebruik van Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) aan te moedigen. Dit is het gericht stimuleren van biodiversiteit in en rond de akker om zo bestuiving, plaag- en ziektebestrijding, bodem- en waterkwaliteit in de percelen te verbeteren. Een voorbeeld hiervan is het aanleggen van bloemenranden die nuttige insecten aantrekken. Maar ook het doorbreken van monocultuur (mais) is een goed voorbeeld. Het heeft een gunstige invloed op de bodemkwaliteit, je krijgt een daling van de onkruiddruk en het levert een meeropbrengst op. De projectmedewerkers van FABulous Farmers gaan met de landbouwers op zoek naar de FAB-mogelijkheden binnen hun bedrijf. Op demonstratie-velden kunnen landbouwers met eigen ogen zien wat de effecten van een bepaalde FAB-maatregel zijn. 

Verbeter samen met je bedrijfsdierenarts en (veevoeder)adviseurs de ziektepreventie, diergezondheid en het verantwoorde gebruik van antibiotica op je bedrijf. Ilvo coacht alle DISARM-ambassadeurs. Je kan ook leren van andere boeren uit verschillende Europese landen. 

Wat is DISARM?

DISARM is een Europees project met als doel strategieën en innovaties te identificeren, te delen en te promoten die effectief zijn voor het verbeteren van de diergezondheid en het verlagen van de behoefte aan antibiotica in de Europese veehouderij. De focus ligt op het opzetten van bedrijfsdiergezondheidsteams en een netwerk van verschillende stakeholders (boeren, dierenartsen, voederadviseurs, andere leveranciers en onderzoekers) die ervaringen en kennis delen. Specifiek voor de bedrijfsdiergezondheidteams worden verschillende ontmoetings- en kennisuitwisselingsmomenten gecreëerd.  Hoe ervaren collega’s de samenwerking in hun diergezondheidsteam? Hoe vertalen zij hun actieplan in de praktijk? Tegen welke obstakels lopen zij aan en welke maatregelen hebben effectief de diergezondheid op het bedrijf verbeterd? 

Lees meer over DISARM in de PDF hieronder. Ben je geïnteresseerd of wil je meer informatie?
Neem dan contact op met Frederik Leen: E frederik.leen@ilvo.vlaanderen.be of T 09 272 23 82 

Hoe ga je te werk?

Stap 1: vul de bedrijfsspecifieke gegevens in.

Stap 2: vink aan welke maatregel(en) je wil nemen.

Stap 3: maak per gekozen maatregel een verdere keuze uit het menu.

Stap 4: bekijk de resultaten: zowel de kost als het effect op organische stofopbouw wordt weergegeven.

Het principe ‘meten is weten’ geldt ook voor de kwaliteit van het water dat je gebruikt op je bedrijf. Maar hoe goed of hoe slecht scoort nu de kwaliteit van die waterbron op je bedrijf? Is dit vergelijkbaar met wat er bij collega’s gemeten wordt? Of misschien overweeg je het gebruik van een andere, ‘alternatieve’ waterbron op je bedrijf. Als die er nog niet is, dan is ‘meten is weten’ geen optie. Maar wellicht weet je graag welke waterkwaliteit je dan kan verwachten? Om op deze vragen een antwoord te bieden, hebben we alle drinkwateranalyses die het Inagro labo heeft uitgevoerd tussen 2006 en eind 2018 onder de loep genomen.

Belangrijke parameters

De pH van het water kan sterk variëren naargelang de oorsprong van het water. Deze parameter heeft zowel minimum als maximum richtwaarden, omdat zowel een te lage pH (te zuur; pH<5,5) als te hoge pH (te alkalisch; pH>8,5) allerhande problemen kan geven. Bij een te zure of te alkalische pH zal de wateropname van de dieren dalen, waardoor ze vaak ook minder voeder gaan opnemen. Afhankelijk van de diersoort kan een afwijkende pH spijsverteringsproblemen veroorzaken. Zo kan een te hoge pH (pH > 9) aanleiding geven tot maagproblemen, diarree en moeilijke vertering bij voornamelijk varkens en pluimvee. Ter ondersteuning van de vertering wordt daarom bij jonge kuikens en biggen vaak het drinkwater aangezuurd. Rundvee is dan weer veel gevoeliger voor een lage pH omdat dit de optimale werking van de pens verhindert.

Een te hoge geleidbaarheid van het water (maat voor het zoutgehalte) kan leiden tot verminderde groei, gedaalde productie, diarree, en in het slechtste geval zelfs tot ziekte of sterfte van het vee. Bij een lichte verhoging krijg je een stijging van de wateropname, maar bij hogere gehaltes zullen de dieren weigeren te drinken, wat op zijn beurt zal leiden tot een verminderde voederopname. Rundvee zal eerder meer blijven drinken en dit kan oedeem veroorzaken. Behandeling van water met een hoge geleidbaarheid is moeilijk en heel duur. Een oplossing kan zijn om te mengen met een andere waterbron met een lagere geleidbaarheid.

De totale hardheid van het water wordt voornamelijk bepaald door de aanwezigheid van calcium- en magnesiumionen. Een te hoge hardheid zorgt vooral voor een slechte smaak van het water en verstoppingen van de leidingen (vooral bij het opwarmen van het water), kranen, nippels,… Het kan ook zorgen voor een daling van de werking van antibiotica, additieven of entstoffen. Een te hoge hardheid kan behandeld worden door een ontharder op basis van zoutuitwisseling. Belangrijk is om hierbij rekening te houden met het feit dat door deze manier van ontharden het zoutgehalte van het water zal stijgen.

Naast totale hardheid zorgt ijzer voor belangrijke problemen voor de toepassingen van het water. Een te hoog ijzergehalte in het water, gecombineerd met een pH van het water van meer dan 7, zorgt ervoor dat, wanneer het water met lucht/zuurstof in aanraking komt, het ijzer gaat oxideren en neerslaan. Het geoxideerd ijzer gaat neerslaan en zorgt zo voor verstopping van de leidingen, kranen en nippels. Naast deze vervelende neveneffecten krijgt het water ook een roestkleur en zorgt het voor een zware metaalsmaak. Deze slechte smaak zorgt er voor dat, zeker als er ook nog een verhoogde concentratie aan mangaan terug gevonden wordt, de dieren een verminderde water- en voederopname zullen hebben, die op hun beurt voor groeivermindering en verminderde prestaties zullen zorgen.

Naast deze chemische parameters is ook de bacteriologie van het water heel belangrijk. Enterococcen en E. Coli zijn belangrijke mestbacteriën. De aanwezigheid van deze bacteriën in het water kan wijzen op een besmetting van de waterbron met mest, mestsappen of het instromen van verontreinigd water. Behandeling is mogelijk door middel van chemische ontsmetting of UV-behandeling, maar de oorzaak aanpakken is de eerste en belangrijkste stap.

Waterkwaliteit waterbronnen

Maar hoe zit het nu juist met de waterkwaliteit van de verschillende waterbronnen? De waterstalen die Inagro analyseerde tussen 2006 en 2018, werden gebundeld per waterbron en hiervan werd een overzicht gemaakt. Het aantal geanalyseerde stalen varieerde naargelang de waterbron en de parameters. Zo werden er meest stalen van diep boorputwater (1229 stalen) en steenput- en filterputwater (1383 stalen) geanalyseerd , gevolgd door open putwater. Dit zijn namelijk de waterbronnen die al het langst gebruikt worden. Drainagewater, hemelwater en oppervlaktewater worden recenter als waterbron ingezet op bedrijven en werden daardoor minder geanalyseerd. Bacteriologie wordt ook niet altijd geanalyseerd en Clostridium en Sporen van Sulfiet Reducerende Clostridia (SSRC) wordt pas recent meer geanalyseerd, voornamelijk in het kader van lastenboeken.

In Tabel 1 is door middel van kleurindicaties weergegeven hoeveel waterstalen voldoen aan de richtwaarde voor drinkwater voor pluimvee, varkens of herkauwers voor de belangrijkste parameters:

Uit deze tabel kunnen we o.a leren dat bij diep grondwater (Landeniaanwinning) de geleidbaarheid (EC) in meer dan de helft van de gevallen een probleem is. Bij alle waterbronnen waarbij beïnvloeding van omgeving mogelijk is (alle bronnen behalve de echte grondwaterwinningen) valt het op dat de parameters Enterococcen, Clostridium en SSRC voor meer dan de helft van de stalen boven de richtwaarde komt. Bij diepdrainagewater is de hardheid bij meer dan de helft van de stalen een probleem en is bij gebruik van deze waterbron een behandeling afhankelijk van de toepassing te overwegen. Wil je meer weten over mogelijke behandelingen voor je probleemparameters, dan kan je surfen naar www.watertool.be of contact opnemen met de Inagro-collega’s voor persoonlijk bedrijfsadvies.

Binnen het demonstratieproject “Goed drinkwater, het onzichtbare goud op een veeteeltbedrijf” werd met bovenstaande resultaten een interactieve tabel gemaakt waar je per waterbron de analyses kunt toetsen aan de richtwaarde drinkwater voor een bepaalde diersoort (pluimvee, varkens of herkauwers). Per waterbron wordt naast het aantal stalen bovendien ook voor iedere parameter de gemiddelde gemeten waarden, de minimum en de maximum gemeten waarde weergegeven. Ben je benieuwd naar de resultaten? Welke minima en maxima zijn nu eigenlijk gemeten?

Surf dan naar http://watertool.inagro.be/interface/normen.aspx en ga zelf aan de slag: duidt de waterbron aan waarvan je wil weten hoe de kwaliteit is en koppel dit aan een drinkwater richtwaarde voor varkens, pluimvee of herkauwers.

Deze resultaten kaderen in het demonstratieproject “Goed drinkwater, het onzichtbare goud op een veeteeltbedrijf” waarbij kennisdeling van verschillende onderzoeksresultaten en mogelijke behandelingen centraal staat. Inagro werkt hiervoor samen met de Hooibeekhoeve, Proefbedrijf Pluimveehouderij en het Proef- en Vormingscentrum voor de Landbouw (PVL). Het project wordt gefinancierd door het Departement Landbouw en Visserij. Heb je vragen over je wateranalyse, wil je meer weten over de verschillende parameters en/of heb je vragen welke behandelingen mogelijk zijn voor je water? Surf dan naar www.watertool.be of neem contact op met één van de deelnemende partners.