Huiswerkbegeleiding
Op het internet vind je een groot en gevarieerd aanbod aan bijles- en huiswerkbegeleidingsformules voor kinderen en jongeren. Helaas kost dit gezinnen in de meeste gevallen handen vol geld, wat de hardnekkige onderwijs-ONgelijkheid eerder versterkt dan wel tenietdoet.
Lokale besturen spannen zich daarom in om daar iets tegenover te zetten en gelijke onderwijskansen voor elk kind en jongere in hun gemeente waar te maken. Kwalitatieve huiswerkbegeleiding is daarvoor potentieel een uitermate geschikte hefboom. Voor kansarme kinderen kan die net het nodige verschil maken.
Maar wat werkt het best voor elke specifieke gemeente?
Er zijn veel verschillende modellen mogelijk naargelang beschikbare middelen, doelgroep en netwerken. Alle modellen hebben zo hun voor- en nadelen. En er zijn vele vragen te beantwoorden zoals bv. wil men met professionals of met vrijwilligers werken? Worden zij betaald of niet?
Veel gemeentebesturen ondernemen reeds actie in dit domein, soms in samenwerking met andere gemeenten, soms in samenwerking met andere actoren zoals hogescholen (studenten lerarenopleiding), jeugdwerkingen of andere.
Bij huiswerkbegeleiding is de scheidingslijn tussen de beleidsdomeinen Welzijn en Onderwijs dun en dit maakt de aanpak en organisatie hiervan soms bestuurlijk complex. Waar hoort huiswerkbegeleiding thuis: bij de school of bij welzijnsorganisaties? Een oplossing hiervoor is een beleidsdomeinoverschrijdende aanpak te formuleren: de interactie en betrokkenheid vanuit beide beleidsdomeinen kan een grote meerwaarde betekenen.
Hieronder bundelen we achtergrondinformatie en verschillende voorbeelden van aanpak door lokale besturen en andere actoren.
Dit document biedt slechts een fractie van beschikbare bronnen en informatie en heeft niet de bedoeling volledig te zijn. Wel wil het even laten proeven van de vele facetten en mogelijke organisatievormen van huiswerkbegeleiding om zo inspiratie en uitwisseling tussen lokale besturen te versterken.
Materialenselectie
Dit draaiboek biedt afdoende handvaten om huiswerkbegeleiding te organiseren. De werkwijze steunt op jarenlange ervaringen van het Agentschap Integratie en Inburgering bij het begeleiden van scholen en onderwijspartners, vanuit de insteek om gelijke leer- en ontwikkelingskansen te verhogen van kinderen met een migratiegeschiedenis. Uit die ervaring ontstonden drie werkmodellen die bruikbaar zijn in elke school of dienst die huiswerkbegeleiding wil organiseren, ongeacht of het om kinderen met een migratieachtergrond gaat.
De 3 modellen worden uitvoerig toegelicht en stap-voor-stap in beeld gebracht. Dit draaiboek biedt ontzettend veel inspiratie en nuttige handvaten om in jouw gemeente, organisatie of school op een doordachte manier met huiswerkbegeleiding aan de slag te gaan.
Huiswerkbegeleiding: Hoe kinderen ondersteunen bij het maken van hun huiswerk?
Deze inhoudelijk goed onderbouwde brochure geeft op een overzichtelijke manier advies hoe kinderen op een goede manier ondersteund kunnen worden bij het huiswerk. De focus ligt daarbij op het het ondersteunen zonder de verantwoordelijkheid voor het huiswerk over te nemen, en dit zowel voor, tijdens als na het huiswerk. Op die manier wordt het kind gecoacht in zijn weg naar meer zelfstandigheid.
De brochure is zeker bruikbaar voor een brede groep actoren die betrokken zijn bij het thema: voor de ouders zelf maar ook voor de “professionele” huiswerkbegeleiders. Daarnaast biedt het ook inspiratie voor de organisaties die huiswerkbegeleiding (willen) opzetten of meer willen weten over het thema.
Brugfiguren in een landelijke omgeving: schoolvoorbeeld van een welzijnsproject / Van Landegem, Nancy. - Wingene: OCMW-Wingene, 2018. - inspiratieboek (63 p.), praktijkboek (61 p.), infografiek (6 p.)
Vindplaats Antwerpen: ro 1 brug
Brugfiguren bestaan al langer in stedelijke context, maar ook landelijke gemeenten worden steeds meer geconfronteerd met de problematiek van (verdoken) armoede, kinderarmoede, gezinnen die het moeilijk hebben, instroom van gezinnen van buitenlandse afkomst, enz. Dit brugcahier is een neerslag van een welzijnsproject door het OCMW, Samenlevingsopbouw en het lokale basisonderwijs in een landelijke context, het West-Vlaamse Wingene. Het is opgesplitst in twee delen: een inspiratieboek met theorie en een praktijkboek met tips, visie en terugblik van actoren, achtergrondinformatie en links.
Vormen van huiswerkbegeleiding
Commercieel aanbod
Dat er veel beroep gedaan wordt op bijles- en huiswerkbegeleiding mag duidelijk worden uit het grote aanbod aan (semi-)commerciële websites met een bijles- en huiswerkbegeleidingsaanbod. Sommige zijn zeer professioneel georganiseerd en bieden een breed aanbod verspreid over heel Vlaanderen. De gemiddelde kostprijs van 1 uur bijles/huiswerkbegeleiding bedraagt er ca. 30-40€/uur.
En ook hier heeft de digitalisering zijn intrede gedaan: bijlessen worden ook via digitale platformen aangeboden, zodat bijles volgen plaatsonafhankelijk kan gebeuren.
Enkele voorbeelden zijn:
Anderen in Vlaanderen
Andere vormen van huiswerkbegeleiding situeren zich eerder in zelfstandige projectwerkingen die op bepaalde pedagogische en ideologische principes gebaseerd worden en/of projecten die ontwikkeld worden uit een samenwerkingsverband van lokale besturen met andere (welzijns-) actoren. Daar kunnen kansarme kinderen en jongeren dikwijls gratis terecht of mits een kleine bijdrage. Deze vormen van huiswerkbegeleiding bieden minder flexibiliteit voor het moment waarop de begeleiding geboden kan worden. Het project Leerbuddy Vlaanderen ondersteunt dergelijke bestaande tutorinitiatieven, en verzamelt ze op hun website. Je kan er op de kaart zoeken naar initiatieven in de buurt. Via de website zelf kunnen wel enkel scholen initiatief nemen om ondersteuning te vragen voor een leerling.
Voorbeelden van dergelijke werkingen zijn:
Aanpak lokale besturen in provincie Antwerpen
Heel wat gemeenten in de provincie Antwerpen en daarbuiten zetten reeds in op huiswerkbegeleiding als hefboom om gelijke onderwijskansen te versterken. De manieren waarop en de partners met wie men werkt, kunnen verschillen. Dit hangt o.m. af van de lokale omgeving en behoeften en de keuzes die het bestuur daarin maakt.
Zo zijn er gemeenten die via bovenlokale gemeentelijke samenwerking een traject opzetten, andere dan weer organiseren dit voor de eigen gemeente met welzijns- of onderwijspartners zoals bijv. de brugfiguren van het Rode Kruis.
Een voorbeeld van bovenlokale gemeentelijke samenwerking, is het project huiswerkbegeleiding van het OCMW van Balen, Dessel, Meerhout, Mol en Retie. Zij werkten samen met CLB en Rotaryclub Mol het project huiswerkbegeleiding uit, met eigen accenten.
In centrumsteden en grotere gemeenten kiest men eerder voor het lokaal uitbouwen van een sterke samenwerking met een of meerdere welzijns- of onderwijspartners.
Voorbeelden daarvan zijn:
- Huiswerkbegeleiding Stad Geel
- Huiswerkbegeleiding Heist-op-den-Berg
- Huiswerkbegeleiding met buddy systeem in Mechelen
Andere vormen van huiswerkbegeleiding starten vanuit de behoeften van specifieke doelgroepen. Die kunnen zeer verschillend zijn en worden dan ook opgestart vanuit voor de doelgroep relevante werkingen.
Voorbeelden daarvan zijn:
- Huiswerkbegeleiding (specifieke doelgroep) Herentals
- De Waaiburg vzw gaat aan de slag met gezinnen die hulp nodig hebben bij de opvoeding van de kinderen.
- Huiswerkbegeleiding (focus taal - specifieke doelgroep) Lier
Onderzoek
In dit onderzoek voert een groep ouders onder begeleiding van het VCOK vzw (Vlaams vormingscentrum opvoeding en kinderopvang) onderzoek naar good practices van huiswerkbegeleiding in Ronse en brede omgeving. Het onderzoeksproces op zich leidde tot een versterking van ouderbetrokkenheid, een kwalitatieve uitwisseling tussen ouders en scholen en tot een aantal beleidsaanbevelingen.
Nog interessanter is de beschrijving van het gevoerde traject. Zeker voor lokale besturen die zoekende zijn naar meer uitwisseling en participatieve methoden om (kansarme) ouders te betrekken in de aanpak van onderwijsthema’s, is daar veel inspiratie te rapen. Een dergelijke aanpak vraagt misschien veel tijd, geduld en extra middelen maar daar staat tegenover dat dit een uitstekend model is om draagvlak voor beleidsbeslissingen te versterken.
Deze scriptie vertrekt vanuit het principe dat het bestrijden van taalachterstand de kansen van kinderen in het onderwijs en op de arbeidsmarkt vergroot.
Gezien volgens onderzoek het leren van een kind in het basisonderwijs voor ongeveer de helft bepaald wordt door wat er gebeurt in de (ruime) thuisomgeving, speelt die thuisomgeving een cruciale rol bij de schoolprestaties.
Deze scriptie onderzoekt het effect van Nederlands leren gekoppeld aan huiswerkbegeleiding in de eigen thuisomgeving bij kinderen uit migrantengezinnen.
Er worden interessante reflecties gemaakt over de rol en hefboomfunctie van een huiswerkbegeleider bij migrantengezinnen waar de ouders de Nederlandse taal niet goed of onvoldoende beheersen. Om deze ouders in hun rol te versterken helpt het dat de taallessen en/of huiswerkbegeleiding in de particuliere thuisomgeving van het gezin plaatsvindt.
Interessante contacten
Het plaatselijke CLB heeft meestal een goed zicht op de lokale mogelijkheden van huiswerkbegeleiding en kan een rol spelen in het matchen van de vraag naar huiswerkbegeleiding en een passende aanbieder.
De Schoolbrug werkt samen met Antwerpse scholen om ouders, leerlingen en leerkrachten te versterken en met elkaar te verbinden. Daarnaast doorkruisen ze Vlaanderen om instellingen te inspireren met de materialen die zij ontwikkeld hebben. Zij kunnen zeker gecontacteerd worden. Inspiratie halen kan bij de fiche voor een ouderbijeenkomst" help-mijn-kind-heeft-huiswerk", of bij deze voor een ouderbijeenkomst rond het thema: "hoe denken ouders en school over huiswerk.
Ook bij Expoo, het Vlaams expertisecentrum rond opvoedingsondersteuning kan men terecht voor meer info of ondersteuning. Er bestaan verschillende manieren om ouders en ouderfiguren te ondersteunen bij de opvoeding van kinderen en jongeren. EXPOO zorg er voor dat goede praktijken opvoedingsondersteuning in Vlaanderen beschreven en onderbouwd worden in een praktijkbeschrijving. Dat gebeurt via praktijkbeschrijvings-kringen. Professionals komen samen met een procesbegeleider en schrijven hun praktijk neer in een grondplan. Zo start er binnenkort een praktijk-beschrijvingskring rond ouders ondersteunen bij transitie van basis naar secundair onderwijs. De instrumenten “grondplan en “praktijkbeschrijving” (downloadbaar via link praktijkbeschrijving) zijn eveneens handig voor lokale besturen die een project willen opzetten rond huiswerkbegeleiding.
Auxilia vzw is een vrijwilligersorganisatie die individuele ondersteuning biedt aan kansarme kinderen en jongeren. De vrijwilligers komen aan huis voor de begeleiding.
4allions vzw is actief in de noordregio (Essen, Kalmthout,…). Zij werken met jongeren vanaf 12 jaar. Huiswerkbegeleiding en schoolmotivatie behoren tot hun werkdomeinen.
Het Rode Kruis ondersteunt scholen om maatschappelijk kwetsbare kinderen en hun gezin extra te begeleiden. De kloof tussen thuis- en schoolmilieu blijft een belangrijke oorzaak voor groeiende leerachterstand. Hun Brugfiguren slaan de brug tussen school en thuis, bij huistaken maar ook in de klas. Wie scholen in hun gemeente hiervoor warm wil maken, kan de scholen motiveren met de Wegwijs in brugfiguren-handleiding voor scholen.
docAtlas als partner
DocAtlas biedt concrete ondersteuning aan alle organisaties, leraren en vrijwilligers die kinderen en jongeren bij hun huiswerk begeleiden.
Ook deze doelgroep kan namelijk bij docAtlas terecht voor het ontlenen van geschikte leermiddelen uit een aanbod voor alle leeftijden, vanaf 2 jaar tot en met volwassenen.
Thema’s zijn o.a. Nederlands voor anderstaligen en taalzwakke leerlingen. Daarnaast is er ook een breed gamma aan didactische ondersteuning en leermiddelen rond de thema’s welbevinden en omgaan met diversiteit. De materialen zijn zeer divers: gaande van educatieve spelletjes, poppen tot taalmethodes, lesmappen en individuele remediëringsmaterialen. Het aanbod kan digitaal geraadpleegd worden via de online catalogus.
Video's
Contact docAtlas
Heb je suggesties of vragen over dit dossier? Dan kan je terecht bij:
