Paddentrek op gang gekomen

Rivierenhof sluit poort Sterckshoflei iets vroeger en opent iets later

Met de stijgende nachttemperaturen is ook de paddentrek begonnen. Deze start bij zonsondergang en gaat de ganse nacht door tot bij zonsopgang. Om paddenslachtoffers te voorkomen, beslisten de domeinwachters van het Rivierenhof om de poort aan de Sterckshoflei (kant brug autostrade) tot aan het einde van de paddentrek (vermoedelijk half april) vroeger te sluiten.

Aangepaste regeling

Sinds 23 februari 2020 sluit deze parkpoort bij zonsondergang. Ook ’s ochtends is de poort aan de Sterckshoflei omwille van de paddentrek pas na zonsopgang open.

Deze regeling heeft gevolgen voor vroege en late bezoekers, fietsers en de sportclubs in het provinciaal groendomein Rivierenhof. Zij zullen het park vanaf zonsondergang tot na zonsopgang moeten betreden of verlaten via de toegang aan de Kongohut ter hoogte van het kasteel Sterckshof. De openingsuren van de andere toegangswegen tot het Rivierenhof worden door de paddentrek niet beïnvloed.

Elke dag zal de paddentrek in het Rivierenhof worden gemonitord. Wanneer de tellingen aangeven dat de paddentrek ten einde is (vermoedelijk midden april), gaat de poort aan de Sterckshoflei opnieuw open om 6 uur en sluit ze opnieuw om 23u.

Het Rivierenhof herbergt verschillende typen biotopen waar uiteenlopende soorten hun plekje gevonden hebben. In het zuiden van het park zijn nog enkele ecologisch waardevolle graslanden te vinden waar bijvoorbeeld de Grote ratelaar (Rhinanthus angustifolius) en Knolsteenbreek (Saxifraga granulata) in de vroege zomer in grote getalen aanwezig zijn en de velden geel en wit kleuren. In het noorden van het park zijn oude bosbestanden terug te vinden waar Beuk (Fagus sylvatica) en Zomereik (Quercus robur) primeren. In de lente kan je hier nog enkele typische voorjaarsbloeiers terugvinden, zoals de Bosanemoon (Anemone nemorosa) en de Wilde hyacint (Hyacinthoides non-scripta). Recht achter het Kasteel kan je zelfs nog genieten van de zeldzame Bostulp (Tulipa sulvestris).

^{Bloeiende Bostulpen in april achter het kasteel Rivierenhof}

Speciale biotiek van de kwachten

Te midden van al die natuurpracht ligt het kloppend hart van het park: de rivier het Schijn. Waar men in lang vervlogen tijden nog liederen zong over de stank van het Schijn, is zij vandaag de dag weer aan de beterhand en zorgt ze voor een onderkomen voor verschillende soorten eenden en de Ijsvogel (Alcedo atthis). Het centrale deel van het park, beter bekend als ‘De Kwachten’, is dankzij het Schijn erg vochtig en zorgt voor een speciale biotiek, waar men nog Watermunt (Mentha aquatica) en Blauw glidkruid (Scutellaria galericulata) kan bewonderen. Die laatste is een indicatorsoort voor matig voedselrijke broekbossen. Jammer genoeg worden grote delen van De Kwachten momenteel overwoekerd door de exotische Canadese Kornoelje (Cornus sericea). Een andere exoot die het park is binnengeslopen via het Schijn is de Reuzenbalsemien (Impatiens glandulifera). Deze wordt actief bestreden, zodat inheemse planten hun plaatsje op de Schijnoevers kunnen behouden.

Zoogdieren groot en klein

Naast planten zijn er ook een heleboel dieren die in het Rivierenhof gespot kunnen worden. Zo is er de jaarlijkse paddentrek, waarvoor een deel van het park ’s morgens wat langer gesloten blijft. Niet alleen Padden (Bufo bufo) verlaten dan hun overwinteringsplaats om liefde te zoeken, ook andere amfibieën zoals de Kleine – en Alpenwatersalamander (Lissotriton vulgaris & Ichthyosaura alpestris) gaan in het park op zoek naar hun soortgenoten.

Ook grotere zoogdieren kan je in het Rivierenhof bewonderen. Zo is er bijvoorbeeld een grote Konijnenpopulatie (Oryctolagus cuniculus) aanwezig, die er voor zorgt dat ook de Vos (Vulpes vulpes) zijn weg naar het park gevonden heeft. Wie tijdens de late uurtjes nog een wandelingetje maakt, kan naast een Vos ook een Steenmarter (Martes foina) of een Egel (Erinaceus europeaeus) tegen het lijf lopen. Verder komen er ook verschillende soorten vleermuizen jagen boven de Vis- en Bootjesvijver en in de dreven van het park. Maar liefst zeven verschillende soorten zijn er al gezien, waaronder de zéér zeldzame Bosvleermuis (Nyctalus leisleri). In de bunker van de Kinderboerderij overwintert nu al minstens twee jaar een Gewone grootoorvleermuis (Plecotus auritus).

Nachtleven in het Rivierenhof

Naast deze verschillende soorten zoogdieren, zijn er nog heel wat dieren die ’s nachts tot leven komen op het domein. Zo werden er met behulp van een lichtval en ‘smeer’ (een mengsel van rode wijn en suiker) al bijna 400 soorten nachtvlinders gezien, waaronder verschillende zeldzame soorten met poëtische namen zoals het Zeekraalzandvleugeltje (Scrobipalpa salinella) en het Eikenborsteltje (Psoricoptera gibbosella). Dankzij het grote aanbod aan verschillende soorten waardplanten wordt verwacht dat deze lijst in de komende jaren nog aanzienlijk zal groeien.

^{Domeinwachters aan het werk om de Reuzenbalsemien te bestrijden}

Aardsterren en stofluizen

Twee soorten die zeker nog vernoemd mogen worden zijn Geastrum welwitschii en Matsumurariella species. De eerste is een paddenstoel van de orde van de Aardsterren (Geastrales), die op 28 oktober 2018 werd gezien in de serres van het park. Deze paddenstoel haalde verschillende krantenkoppen omdat hij hiervoor slechts éénmaal eerder in Europa gezien werd, namelijk in 1848 in de botanische tuin van Lissabon. Aangezien de DNA-sequentie van deze soort nog niet bekend is, werd er besloten om twee verse exemplaren in te zamelen en op te sturen naar het Nederlands Nationaal Onderzoekscetrum van Naturalis. Hier zal deze zeldzame Aardster opgenomen worden in hun collectie.
Matsumurariella is een genus toegeschreven aan de orde van de Stofluizen (Psocoptera). Soorten uit dit genus zijn voornamelijk beschreven uit Oosterse landen zoals Rusland en Japan. Zowel Geastrum welwitschii als Matsumuraiella species. zijn nooit eerder waargenomen in België.

^{Overwinterende Gewone grootoorvleermuis in de bunker van de Kinderboerderij Rivierenhof}

2096 dier- en plantensoorten geteld

Dat er er een grote verscheidenheid aan algemene, maar ook zeldzame, soorten voorkomt in het Rivierenhof is ondertussen wel duidelijk. Maar om hoeveel soorten gaat het juist en waar kunnen deze dan teruggevonden worden op het domein? De website ‘waarnemingen.be’ is een fantastische bron van informatie en biedt een antwoord op dit soort vragen. Op deze site van Natuurpunt zijn op dit moment van schrijven 2096 verschillende dier- en plantensoorten gevonden in het park, waaronder maarliefst 134 vogelsoorten, 244 soorten paddenstoelen, 377 soorten nachtvlinders en wel 592 soorten planten. Deze lijst is nog lang niet volledig en er kan nog veel nieuws ontdekt worden. Hou je ogen en oren dus goed open als je op wandel bent in het mooiste stukje groen van Deurne en omstreken!

Op onderstaande link kunnen alle recente waarnemingen in het Rivierenhof bekeken worden: https://waarnemingen.be/locations/71783/observations/? .

^{Enkele  exemplaren van G. welwitschii die in de serres van het park werden gevonden}

^{Tekst en foto’s: Rens Hendrickx}
 

Leerlingen St. Ursula en domeinwachters Rivierenhof werken samen aan milieuvriendelijke oplossing voor overlast eikenprocessierups

Vanmiddag stelden het Sint-Ursula Instituut uit Wilrijk en de domeinwachters van het Rivierenhof in een zeer winderig park het RUPS-project voor. De afgelopen maanden werkten leerlingen en leerkrachten van de secundaire school gedreven aan honderd nestkastjes voor kool- en pimpelmezen en werd de ecologische bestrijding van de oprukkende eikenprocessierups besproken. De domeinwachters van het Rivierenhof hingen de nestgelegenheden op in zestien zones van het park waar verleden zomer de brandharen van de rupsen het meeste overlast veroorzaakten.

Liefde voor de natuur in actie

Van bij het ontstaan van het Rivierenhof als provinciaal domein, nu bijna een eeuw geleden, wilde provincie Antwerpen (stads)mensen en natuur op een laagdrempelige manier dichter bij mekaar te brengen. Dit groendomein in Deurne heeft dan ook een lange traditie van Natuur- en Milieu Educatie (NME). Elk schooljaar genieten er in de provinciale groendomeinen regio Antwerpen tot vijfentwintigduizend kinderen met hun leerkrachten van een educatieve activiteit. Zo werden er generaties Antwerpenaren kennis en liefde voor de natuur bijgebracht. Het is fantastisch om mee te maken dat kinderen en leerkrachten nu op hun beurt oplossingen uitwerken voor de uitdagingen waarmee deze NME-centra te maken krijgen. Die betrokkenheid en gedrevenheid, dat engagement is prachtig.

Rudi Weerts, directeur van het St. Ursula Instituut in Wilrijk lichtte het ontstaan het RUPS-project toe en de uitrol ervan in cijfers. (zie kaderstuk, onder de foto) Hij bevestigt dat de leerlingen ontzettend betrokken zijn: “Het leeft! Dit project past perfect binnen het concept van de onderwijsvernieuwing voor de eerste graad die de overheid voor ogen heeft: oriënteren en observeren. De wereld van de 12- tot 14-jarige leerlingen mag zich niet beperken tot het klaslokaal. Zij moeten de gelegenheid krijgen om de hen omringende samenleving te verkennen en er zinvol toe bij te dragen. Onze leerkrachten techniek hebben dat goed begrepen met dit vakoverschrijdende project, waarbij ook andere leerkrachten betrokken werden.”

Alle bee(s)tjes helpen

Het ophangen van een symbolisch laatste nestkastje aan de spiegelvijver was de apotheose van een bijzondere samenwerking tussen geëngageerde schoolkinderen, leerkrachten, directies en (gepensioneerde) domeinwachters die moet leiden tot het vergroten van de populatie kool- en pimpelmezen als een milieuvriendelijke oplossing voor een ‘brandend’ probleem.
Of er door het ganse RUPS-project binnenkort ook minder hinderlijke brandhaartjes door de lucht zullen zweven, valt voorlopig nog af te wachten. De leerlingen van het Sint-Ursula-Instituut en de domeinwachters van het Rivierenhof kijken alleszins terug op een mooie samenwerking om op een ecologische manier een antwoord te bieden op een actueel probleem.
Peter Verdyck, directeur van de Provinciale Groendomeinen Regio Antwerpen: “We zijn er van overtuigd dat met het aanbrengen van de door de leerlingen gemaakte nestkastjes de aantallen pimpel- en koolmezen snel zullen toenemen. De processierupsen zullen het in het Rivierenhof een stuk moeilijker krijgen. Alle bee(s)tjes helpen.”

De jeukhinder en een artikel in de krant waren voldoende voor de leerkrachten en leerlingen van het eerste jaar secundair onderwijs St. Ursula in Wilrijk om een heus rupsenproject op poten te zetten. In samenwerking met de provincie Antwerpen ontwierpen een prototype nestkast dat door de leerlingen kon worden gebouwd. Om er voor te zorgen dat de nestkasten worden bewoond door mezen en niet door andere vogels, moet de nestkast aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moet bijvoorbeeld de opening van de nestkast exact 2,8 cm bedragen en naar het oosten worden gericht. Bovendien moet een nestkast vooraan handig te openen zijn om controles en reiniging achteraf mogelijk te maken.

Duizend plankjes op maat en meer dan drieduizend schroeven
Met de bestelling van duizend op maat gezaagde plankjes en meer dan drieduizend schroeven ging het project goed van start, De bouw van de nestkasten gebeurde tijdens de uren techniek. Maar ook tijdens andere vakken werd de ecologische bestrijding van de eikenprocessierups belicht. Tijdens de lessen Plastische Opvoeding / Beeld werden de nestkastjes gepersonaliseerd met een pyrograaf. De wiskundeleerkrachten gingen met schaalberekening en aanzichten aan de slag en tijdens de lessen ecologie en natuurwetenschappen werd de voedselketen onderzocht. Het enthousiasme van sommige leerlingen was zo groot dat er zelfs na de schooluren verder werd gewerkt aan het design van de nestkasten. Elk kastje vond bovendien een meter of een peter.

Hallo meesjes! Bye bye jeuk?
Onderzoek toont aan dat het plaatsen van nestkasten voor mezen de opmars van de eikenprocessierups kan terugdringen. Kool- en pimpelmezen eten namelijk graag eikenprocessierupsen. Nu is het een kwestie van deze vogels in de onmiddellijke omgeving van de overlastzones te laten nestelen. Met deze voorzet, kan de populatie meesjes beter gedijen en groeien.

Weten of de nestkastjes al bewoond zijn?
Zal de mezenpopulatie toenemen? Wie wil kan de toestand live volgen via een computerscherm of smartphone. Het directieteam van Sint-Ursula liet een webcam inbouwen in een ‘online-nestkast’ aan de grote boom op de speelplaats. Nu kan iedereen de beelden zien van nieuwsgierige koolmeesjes.

Bekijk live webcambeelden gestreamd vanuit een identiek nestkastje in Wilrijk via: https://youtu.be/vvsGm3BR5uE

Opname uit online nestkast in Wilrijk: https://tinyurl.com/u42ss6c

De honderd nestkastjes werden verspreid over 16 zones in het Rivierenhof uitgehangen, op dezelfde locaties waar vorige zomer het meest overlast werd vastgesteld door de brandharen van de eikenprocessierups.

Resultaat op 15 april 2020:

in dit nestkastje van het RUPS-project van St. Ursula in Wilrijk hebben een koppel pimpelmezen voor eieren gezorgd! Ook deze toekomstige nakomelingen lusten wel een rupsje.

Eindeloos veel inspiratie voor leuke en leerrijke activiteiten, dat vind je in de gloednieuwe activiteitenbrochure van de Provinciale Groendomeinen Regio Antwerpen (PGRA). Kom gezellig buiten, want ook in 2020 is er weer verrassend veel te doen!

Het aanbod van de provinciale groendomeinen is zoals altijd plezant, vaak educatief en zeer divers. Sportievelingen, mensen met groene vingers, kindjes die graag dieren aaien, liefhebbers van rozen, sprookjesfans … wie wil genieten, vindt in de programmabrochure vast iets naar z’n meug. Je verneemt erin meteen ook vanaf wanneer je online kan inschrijven.

Dit boekje boordevol plezierige activiteiten kun je gratis afhalen elke dag tussen zonsopgang en zonsondergang in de provinciale groendomeinen Rivierenhof (Deurne), Vrieselhof (Ranst) en Kesselse Heide (Nijlen). 

• Domeinwachters Rivierenhof, Turnhoutsebaan 246 in 2100 Deurne
• Domeinwachters Kesselse Heide, Vaerestraat 4 in 2560 Nijlen
• Domeinwachter Vrieselhof, Schildesteenweg 95 in 2520 Ranst (Oelegem)

Je kan de activiteitenkalender ook online lezen via https://tinyurl.com/yfe26wgo.

Graag tot binnenkort!

Eindeloos veel inspiratie voor leuke en leerrijke activiteiten, dat vind je in de gloednieuwe activiteitenbrochure van de Provinciale Groendomeinen Regio Antwerpen (PGRA). Kom gezellig buiten, want ook in 2020 is er weer verrassend veel te doen!

Het aanbod van de provinciale groendomeinen is zoals altijd plezant, vaak educatief en zeer divers. Sportievelingen, mensen met groene vingers, kindjes die graag dieren aaien, liefhebbers van rozen, sprookjesfans … wie wil genieten, vindt in de programmabrochure vast iets naar z’n meug. Je verneemt erin meteen ook vanaf wanneer je online kan inschrijven.

Dit boekje boordevol plezierige activiteiten kun je gratis afhalen elke dag tussen zonsopgang en zonsondergang in de provinciale groendomeinen Rivierenhof (Deurne), Vrieselhof (Ranst) en Kesselse Heide (Nijlen). 

• Domeinwachters Rivierenhof, Turnhoutsebaan 246 in 2100 Deurne
• Domeinwachters Kesselse Heide, Vaerestraat 4 in 2560 Nijlen
• Domeinwachter Vrieselhof, Schildesteenweg 95 in 2520 Ranst (Oelegem)

Je kan de activiteitenkalender ook online lezen via https://tinyurl.com/yfe26wgo.

Graag tot binnenkort!

Eindeloos veel inspiratie voor leuke en leerrijke activiteiten, dat vind je in de gloednieuwe activiteitenbrochure van de Provinciale Groendomeinen Regio Antwerpen (PGRA). Kom gezellig buiten, want ook in 2020 is er weer verrassend veel te doen!

Het aanbod van de provinciale groendomeinen is zoals altijd plezant, vaak educatief en zeer divers. Sportievelingen, mensen met groene vingers, kindjes die graag dieren aaien, liefhebbers van rozen, sprookjesfans … wie wil genieten, vindt in de programmabrochure vast iets naar z’n meug. Je verneemt erin meteen ook vanaf wanneer je online kan inschrijven.

Dit boekje boordevol plezierige activiteiten kun je gratis afhalen elke dag tussen zonsopgang en zonsondergang in de provinciale groendomeinen Rivierenhof (Deurne), Vrieselhof (Ranst) en Kesselse Heide (Nijlen). 

• Domeinwachters Rivierenhof, Turnhoutsebaan 246 in 2100 Deurne
• Domeinwachters Kesselse Heide, Vaerestraat 4 in 2560 Nijlen
• Domeinwachter Vrieselhof, Schildesteenweg 95 in 2520 Ranst (Oelegem)

Je kan de activiteitenkalender ook online lezen via https://tinyurl.com/yfe26wgo.

Graag tot binnenkort!

Eindeloos veel inspiratie voor leuke en leerrijke activiteiten, dat vind je in de gloednieuwe activiteitenbrochure van de Provinciale Groendomeinen Regio Antwerpen (PGRA). Kom gezellig buiten, want ook in 2020 is er weer verrassend veel te doen!

Het aanbod van de provinciale groendomeinen is zoals altijd plezant, vaak educatief en zeer divers. Sportievelingen, mensen met groene vingers, kindjes die graag dieren aaien, liefhebbers van rozen, sprookjesfans … wie wil genieten, vindt in de programmabrochure vast iets naar z’n meug. Je verneemt erin meteen ook vanaf wanneer je online kan inschrijven.

Dit boekje boordevol plezierige activiteiten kun je gratis afhalen elke dag tussen zonsopgang en zonsondergang in de provinciale groendomeinen Rivierenhof (Deurne), Vrieselhof (Ranst) en Kesselse Heide (Nijlen). 

• Domeinwachters Rivierenhof, Turnhoutsebaan 246 in 2100 Deurne
• Domeinwachters Kesselse Heide, Vaerestraat 4 in 2560 Nijlen
• Domeinwachter Vrieselhof, Schildesteenweg 95 in 2520 Ranst (Oelegem)

Je kan de activiteitenkalender ook online lezen via https://tinyurl.com/yfe26wgo.

Graag tot binnenkort!

Last van winterblues?

Kleed je warm aan en kom buiten! Haal een frisse, rode neus terwijl je in alle rust geniet van een mooi winterlandschap. Laat je verwonderen. Neem de tijd en ervaar de betoverende kracht van de natuur. Een blije, inspirerende belevenis om naderhand gezellig over na te mijmeren bij een verkwikkend soepje of een warme drank.  Lees verder  >>> ...

Wist je dat de provinciale recreatie-en groendomeinen bijzonder bereikbaar zijn én een aangepast aanbod hebben?

Dat aanbod is niet alleen gericht op kinderen met een mobiliteitsproblematiek maar ook met aandacht voor autismespectrumstoornis.

Er zijn bovendien in onze provinciale groen- en recreatiedomeinen veelvuldige specifieke speelelementen die het mogelijk maken voor kinderen met en zonder beperking om samen te spelen!

Enkele voorbeelden:

• Zowel in de speeltuin van het Hof Van Leysen als in de recent vernieuwde speeltuin naast het kasteel Rivierenhof zijn er diverse toegankelijke elementen en toestellen geplaatst.
  
  
• De Kempense groendomeinen Averegten en Prinsenpark hebben aangepaste accommodatie voor kinderen in rolstoelen. In paden, ondergronden en materiaalkeuzes (inclusief kleurencombinaties) werd rekening gehouden met zoveel mogelijk vormen van beperkingen.
  
  
• In het Vrijbroekpark in Mechelen is een uitdagende rolwagenvriendelijke route uitgewerkt. De paden, sportvelden en een zandspeeltafel, zorgen voor een inclusief aanbod.
  
  
• In De Schorre werd reeds in 2004 een nieuwe speeltuin aangelegd, met de expliciete doelstelling “het recht om te spelen voor elk kind te garanderen”, een voorloper op dit vlak!
  
  
• In het Zilvermeer is er een volledig toegankelijke waterspeeltuin en over het domein zijn diverse aangepaste toestellen verspreid.

• In De Nekker zijn alle paden en grote delen ondergronden van speelzones rolstoeltoegankelijk, en is er in het zwembad De Nekkerpool, aandacht voor kinderen met een handicap op allerlei manieren (sensitief aangepast, een rolwagenlift, een doelgroepenbad met aanpasbare bodem, …).

Van openbaar groen tot privédomein of natuurgebied: het groen in uw gemeente heeft verschillende functies. Het draagt bij aan een aangename leefomgeving voor uw inwoners, biedt een leefgebied aan planten- en diersoorten en wordt in de toekomst nog belangrijker om als waterbuffer, schaduwbrenger en verkoeler ons aan te passen aan de gevolgen van de klimaatverandering.  

Het succesvol plannen, aanplanten, beheren en behouden van groen is echter niet altijd evident en vergt een continue wisselwerking met andere beleidsdomeinen dan park- en groenbeheer.  

Steek op 10 december de koppen bijeen voor een duurzaam groenbeleid en -beheer in uw gemeente! Nodig zeker ook je collega’s van betrokken diensten uit. 

Meer info over de workshops en inschrijvingen vindt u op deze pagina.

Wil je meer herfstkleur in je tuin? Breng dan nu een bezoek aan het plantencentrum en kies voor bomen en struiken met prachtige seizoenskleuren. Ook voor bijzondere vaste planten, zeldzame bomen, klimplanten of fruitbomen ben je op het goede adres. Vanaf deze week kun je zelfs genieten van kortingen tot -40%!

Kortingen

De kortingen worden op de aangeduide prijs meteen verrekend aan de kassa: bomen en struiken -30% en vaste planten -40%. Kortingen gelden niet op Hamamelis, Wollemia, planten uit de Lowgardens selectie en bloembollen.

Het ideale plantseizoen

Het plantseizoen is volop bezig. De aarde is nog lekker warm en de malse regen zorgt ervoor dat planten goed ingeworteld de winter kunnen ingaan. Elke tuinier weet dat aanplanten in deze periode van het jaar de voorkeur geniet. In de lente is de aarde koud en kan het soms heel droog zijn. Nu planten is de boodschap!

Het plantencentrum van Arboretum Kalmthout is vrij toegankelijk en elke dag open (ook op zon- en feestdagen) van 10 tot 17 uur.

Meer info? Contacteer Rob Van Bauwel via plantencentrum@arboretumkalmthout.be of bel op weekdagen (ma-wo-do-vr) naar +32(0)3 666 67 41.

Nootjes kraken onder je voeten. De vochtige lucht geurt naar humus en paddenstoelen. Vurig gevlamde bladeren dansen rondjes op een goed voelbare wind. De natuur maakt zich op voor rust. Geen sfeervoller seizoen om los te laten als de herfst. Kom naar buiten, laat je zorgen los en word één met de natuur. 

Klik hier om de volledige Nieuwbrief Rivierenhof van 26 oktober 2019 te lezen.