Alle vleermuizen zijn in min of meerdere mate lichtschuw 

Vleermuizen mijden daglicht en jagen daarom ’s nachts op insecten. Ze hebben daarbij weinig concurrentie van andere diersoorten, en de duisternis zorgt ervoor dat roofdieren hen niet zien. Tenminste, als kunstlicht het donker niet verstoort.

Vleermuizen hebben in tegenstelling tot wat men soms denkt, zeer gevoelige ogen die aangepast zijn aan lage lichtintensiteiten. De meeste soorten hebben kleurenzicht, maar de kleuren waarvoor ze gevoelig zijn, verschillen ten opzichte van die die de mens kan waarnemen. Zo kunnen zij ook UV-licht zien. Als algemeen principe geldt dat kunstmatige verlichting, waar mogelijk, vermeden moet worden. Indien verlichting noodzakelijk is, dan zijn er verschillende flankerende maatregelen mogelijk die het effect van licht op vleermuizen minstens ten dele afzwakken.

Elke lamp die niet hoeft te branden, levert een besparing op (zowel financieel als qua CO₂-uitstoot), dus een win-win voor budget, klimaat en lokale biodiversiteit.

Het INBO-advies geeft een stappenplan om dit verder te concretiseren, gebaseerd op de aanbevelingen van Eurobats. Het stappenplan bestaat uit vier hiërarchische stappen, waarbij elke volgende stap moet gezien worden als een aanvulling op de vorige stappen.

Stappenplan om het effect van licht op vleermuizen af te zwakken

Stap 1: Vermits alle vleermuissoorten lichtschuw zijn in bepaalde omstandigheden, moet verlichting in de eerste plaats vermeden worden. Vleermuizen hebben nood aan een netwerk van donkere verbindingen om vlot toegang te hebben tot foerageergebieden vanuit de kolonieplaatsen. Plaats daarom alleen lampen waar dit echt nodig is. Je kan ook gebruik maken van reflectoren, een lichtgekleurde wegbedekking voor fietspaden of wegmarkeringen.

Stap 2: Indien verlichting noodzakelijk is, is het het beste om die enkel te laten branden indien nodig, bijvoorbeeld door bewegingsdetectoren te gebruiken die het licht aanschakelen wanneer voetgangers, fietsers of auto’s passeren. In de buurt van kolonieplaatsen moet ervoor gezorgd worden dat de vleermuizen in het donker in en uit kunnen vliegen.

Stap 3: Beperk zoveel mogelijk de intensiteit van het licht en vermijd strooilicht. Om lichtverstrooiing te vermijden, moeten aangepaste armaturen gebruikt worden die het licht zoveel mogelijk richten op de plaats waar het nodig is, en verstrooiing naar de wijdere omgeving vermijden. Armaturen zouden geen licht naar boven toe mogen verspreiden. Om dezelfde reden worden lichtarmaturen best zo laag mogelijk geplaatst. Bij verlichting van een weg omzoomd met bomen moeten de armaturen zodanig worden geplaatst dat zij het bovenste deel van de bomenrij niet verlichten. Lichtverstrooiing naar waterpartijen toe moet zeker vermeden worden. Aanplant van een groenscherm kan in sommige omstandigheden helpen om lichtverstrooiing te beperken, maar dit werkt uiteraard enkel in het zomerseizoen. Recent onderzoek geeft aan dat ook tijdens de winter vleermuizen meer vliegen dan tot nu toe werd aangenomen.

Stap 4: Als allerlaatste maatregel kan een lichtkleur gebruikt worden die door vleermuizen minder wordt gezien of als minder bedreigend wordt ervaren. Onderzoek wees uit dat een oranje/rode/amberkleur minder verstorend is dan bv. wit licht omdat UV en andere korte golflengten eruit gefilterd zijn. Het aantal studies hierover is echter nog beperkt, en de reactie van de vleermuizen verschilt van soort tot soort. Daarom is het gebruik van een vleermuisvriendelijke lichtkleur een laatste stap die een nuttige aanvulling kan zijn nadat alle andere stappen zijn uitgewerkt. Het is dus van groot belang om in te zetten op een vleermuisvriendelijke inrichting van het verlichtingsplan en landschap.

Vleermuizen als Provinciaal Prioritaire Soorten

Vleermuizen als groep, zijn geselecteerd als Provinciale Prioritaire Soorten voor de provincie Antwerpen. Het zijn soorten waar de provincie via gerichte maatregelen extra aandacht aan besteedt. Als belangrijke boodschap wil de provincie Antwerpen meegeven dat het zinvol is om bij plannen en projecten m.b.t. verlichting ook de impact op milieu en natuur te bekijken en natuurgebieden en verbindingszones aan te duiden die best donker blijven. Elke lamp die niet hoeft te branden, levert een besparing op (zowel financieel als qua CO₂-uitstoot), dus een win-win voor budget, klimaat en lokale biodiversiteit. Het volledige INBO-advies kan je hieronder downloaden.

tekst: Ralf Gyselings  & Luc De Bruyn, INBO
Mieke Hoogewijs - Adviseur biodiversiteit – fauna & flora - DIENST DUURZAAM MILIEU- EN NATUURBELEID - Provincie Antwerpen

Omdat de projectzone net binnen de perimeter ligt van het Raamakkoord en het Natuurinrichtingsproject 'De Liereman' moesten we onze plannen afstemmen met de Vlaamse Landmaatschappij. Door regelmatig te overleggen hebben we het mogelijke scenario dan ook meermaals bijgestuurd.

Op 5 juni stelde de provincie het scenario voor aan alle betrokkenen op een infovergadering. Eerst gaf de Vlaamse Landmaatschappij nog een korte stand van zaken over het Natuurinrichtingsproject. De presentaties van de infovergadering kunt u hieronder downloaden.

Dit najaar gaan we met elke betrokkene op zoek naar maatwerk en kunnen we het toekomstig overstromingsgebied verder in detail uittekenen. De uiteindelijke realisatie van het project is helaas nog niet voor morgen. Kleinere ingrepen waarover we snel een akkoord hebben, kunnen we misschien wel al eerder uitvoeren.

Voor updates en nieuws over de werken, klik hier.

Mei 2019.

UITNODIGING INFOWANDELING NATUURINRICHTING VRIESELHOF

Eind juni / begin juli 2019 starten de werkzaamheden voor de natuurinrichting van het Vrieselhof. De provincie Antwerpen vindt het belangrijk om parkgebruikers en omwonenden te informeren over dit natuurinrichtingsproject en het toekomstig natuurbeheer van het provinciaal domein.

Daarom kun je op dinsdagavond 4 juni 2019 deelnemen aan een infowandeling over het wat, het wanneer, het waar en het waarom van de op stapel staande ingrepen. Tijdens een anderhalf uur durende rondleiding worden op het terrein de beheerplannen, de nieuwe gebiedsvisie, de ecologische doelstellingen, de tijdelijke hinder en de toekomstige recreatieve meerwaarde toegelicht. Bovendien krijgt iedereen ook de mogelijkheid om bijkomende vragen te stellen.

Geïnteresseerd in het project natuurinrichting Vrieselhof?
Kom dan op dinsdagavond 4 juni 2019 om 19u naar het Bezoekerscentrum Vrieselhof, Schildesteenweg 99 in 2520 Ranst. Deelnemen is gratis maar om praktische redenen moet je jouw deelname vooraf via E vrieselhof@provincieantwerpen.be bevestigen (graag vóór 3 juni 2019). Meer info nodig? Contacteer de domeinwachters via T 03 360 52 18.

Het natuurinrichtingsproject Vrieselhof is een samenwerking tussen de provincie Antwerpen, de Vlaamse Landmaatschappij en het Vlaams Agentschap Natuur & Bos, met de steun van ELFPO.
 

Naar aanleiding van de heropening en de start van het nieuwe overzet-seizoen, valt er één en ander te beleven op zondag 5 mei van 13 tot 18 uur. Wat denk je van een deathride aan het kanaal voor de (jonge) durvers, kinderanimatie met grime voor de allerkleinsten, een toeristische markt met proevertjes voor bourgondiërs, begeleide wandelingen met gidsen van het Boshuis, een stiltewandeling en optredens van de koninklijke Harmonie Sint-Antonius en muziekensemble MUZO. Peter Van Asbroeck is reporter ter  plaatse.

Deze overzet is één van de realisaties binnen het gebiedsprogramma ARO. Arendonk, Ravels en Oud-Turnhout vormen een grote openruimtekamer binnen de Noorderkempen. De provincie Antwerpen en de drie gemeenten slaan de handen in elkaar om deze open ruimte economisch, toeristisch en maatschappelijk te versterken. Een van de pijlers is de landschappen in de regio ontsluiten en waarderen. Met de heropening van de overzet worden de natuurgebieden aan weerszijden van het kanaal met elkaar verbonden en toegankelijker gemaakt. Dit initiatief kan rekenen op de financiële steun van Vlaanderen en de provincie Antwerpen uit het Platteland Plus-fonds.

De Regionale Landschappen en bosgroepen werken aan het vergroenen van speelplaatsen, planten tienduizenden bomen en struiken, leggen poelen en houtkanten aan, beheren bossen, richten groene speelplekken in … Zij openen wandel- en fietswegen en organiseren recreatieve activiteiten. Zo dragen ze bij aan een groene, biodiverse leefomgeving die beter bestand is tegen de klimaatverandering.

De basissubsidies van 1.633.873 euro garanderen de werking rond deze thema’s. Het bedrag wordt verdeeld tussen de vier Regionale Landschappen en bosgroepen die deel uitmaken van de provincie: Regionaal Landschap de Voorkempen vzw, Regionaal Landschap Rivierenland vzw, Regionaal Landschap Schelde-Durme vzw, Regionaal Landschap Kleine & Grote Nete vzw, Bosgroep Antwerpen Noord vzw, Bosgroep Antwerpen Zuid vzw, Bosgroep Zuiderkempen vzw en Bosgroep Kempen Noord vzw.

Sprekende cijfers uit 2018

Vorig jaar realiseerden de Regionale Landschappen en bosgroepen samen:

• 24 nieuwe speelbossen, belevingsvolle picknickplekken, belevingsboomgaarden …;
• 64.066 extra bomen en struiken;
• 1.200 meter hagen en houtkanten;
• bijna 13 ha nieuw bos (goed voor 26 voetbalvelden);
• aanleg of herstel van 14,15 km bosranden;
• omvorming van 300 ha bos om veerkrachtige, soortenrijke bossen te creëren
• aanleg of herstel van 10 poelen en vijvers;
• opmaak van beheerplannen voor 1008 km aan wandel- en fietswegen (in kaart gebrachte trage wegen), samen met vzw Trage Wegen en Streekvereniging Zuidrand;
• ontvangst van bijna 2200 bezoekers op één van de 93 evenementen die ze organiseerden;
• 1356 individuele adviezen aan particulieren eigenaars;

en dat op 410 mandagen door ploegen sociale economie op het terrein.

Regionale Landschappen en bosgroepen

Regionale Landschappen werken rond natuur en landschapsthema’s in een bepaalde streek. Ze behouden en versterken de natuur en het landschap en werken aan erfgoed, streekidentiteit, recreatie, natuureducatie en draagvlakverbreding. Hiervoor betrekken ze overheid, bewoners en bezoekers in hun projecten. Meer info op www.regionalelandschappen.be

De bosgroepen ondersteunen en adviseren boseigenaars bij een duurzaam bosbeheer met aandacht voor natuur en maatschappelijke relevantie. Verhoogde betrokkenheid en inzet van boseigenaars en hun omgeving zorgt voor gezonde bossen, meer en betere natuur en extra ruimte voor recreatie. Meer info op www.bosgroepen.be

Het klimaatthema is niet weg te denken uit de kranten. Maar hoe zit de vork nu juist in de steel? En hoe breng je het klimaatverhaal op maat van jouw doelgroep? Een honderdtal leerkrachten, gidsen en educatoren leefden zich op donderdag 28 februari helemaal in het thema tijdens de netwerkdag ‘Klaar voor het klimaat?!’ op het provinciale praktijkbedrijf Hooibeekhoeve in Geel. De rollen werden voor één dag omgedraaid en de leerkrachten werden weer even leerling. Ze gingen zelf aan de slag met het educatief materiaal en leerde verschillende methodieken te gebruiken.

Bijleren en experimenteren

De ganse dag was gevuld met interactieve workshops. De deelnemers experimenteerden met onderzoek, speelden educatieve spelletjes of maakten een klimaatwandeling tussen de velden. Van landbouw tot natuur en van water tot bodem: zeer uiteenlopende thema’s kwamen doorheen de dag aan bod. Zo maakte de workshop: ‘Hoe breng je de SDG’s in je workshop?’  leerkrachten wegwijs in de verschillende klimaatdoelstellingen. Ze kregen er meteen ook methodieken en gratis lesmateriaal mee naar huis.  De workshop ‘Virtueel Water’ liet dan weer iedereen stilstaan bij de hoeveelheid water die wij indirect verbruiken. In de workshop ‘Red het klimaat, eet geen biefstuk?!’ werd getoond hoe landbouwers vandaag op verschillende manieren hun steentje bijdragen aan een beter milieu. Aansluitend bracht ook iedereen een bezoek aan de melkveestallen van Hooibeekhoeve om zelf te ontdekken hoe sterk het klimaatverhaal ook in de landbouwsector speelt.

Snelcursus in klimaatterminologie

Naast ideeën en lesmateriaal kregen de deelnemers ook veel tips mee om het klimaatverhaal op de juiste manier te benaderen. Eén van de belangrijkste tips van de dag: spreek van klimaatverandering in plaats van klimaatopwarming. De opwarming van de aarde betekent niet dat het overal warmer zal worden. Er spelen heel wat andere factoren mee zoals nieuwe regenvalpatronen en woestijnvorming.  Verder spreek je ook beter van klimaatmitigatie en klimaatadaptatie. Bij mitigatie neemt de mens de oorzaken van klimaatverandering bij de horens en bij adaptatie past de mens zichzelf en zijn omgeving aan.

Getuigenissen van de dag

Hilde Guens en Vanessa Maes – Leerkrachten 1^ste graad aan Don Bosco Hechtel

“Wij volgden de workshop: ‘Hoe breng je de SDG’s in je workshop?’ en vonden het zeer inspirerend. Tijdens de workshop werden er vele voorbeelden aangehaald van gratis lesmateriaal, boeken met verschillende methodieken en enkele spelletjes. In de toekomst denken we zeker enkele items die in de workshop aangehaald werden, te gebruiken in onze lessen. Het was een inspirerende dag.”

Stella Van Hofstraeten – Publiekswerker bij het Rivierenhof

“In de voormiddag volgde ik de workshop ‘Virtueel water’. Het blijft ongelooflijk hoeveel water er verbruikt wordt voordat een product in de winkel ligt. Tijdens onze workshop werd er onderling volop over gediscussieerd. Voor mezelf haal ik er alvast uit dat het beter is om zoveel mogelijk niet-verwerkte voeding van hier te kopen.  Verder volgde ik ook de workshop ‘Leve(n)de bodem’.  Interessant wat je van onze bodem kan leren en welke impact het klimaat ook hierop heeft. De proefjes zijn iets minder toepasbaar in onze publiekswerking, maar zeker een aanrader voor leerkrachten uit wetenschappelijke richtingen.”

De jins zijn tevreden met het nieuwe speelbos van 1,45 hectare, al moeten ze ook de privé-eigenaar bedanken die zijn bos openstelt. Het oude populierenbos werd in 2017 gekapt om de veiligheid van spelende kinderen te garanderen, er vielen steeds meer dode takken naar beneden. Op het terrein staan nog enkele jonge bomen, deze soorten worden nu aangevuld met zomereik, beuk en boskers. Een bewuste keuze voor complementaire, inheemse boomsoorten zodat het bos kan uitgroeien tot een gevarieerd bos waar verschillende diersoorten zich thuis voelen. Een boost voor de biodiversiteit!

Het project vormt een aanzienlijke meerwaarde voor de biodiversiteit en maakt natuur bereikbaar voor kinderen. Het bos sluit namelijk aan bij het gebied van de Schijnvallei, een waardevol natuurgebied voor heel wat plant- en diersoorten. Zo slagen we erin om natuur te verbinden en werken we mee aan de inrichting van onze landschappen.

Antwerpse bosgroepen
De Antwerpse bosgroepen verenigen boseigenaars en ondersteunen hen bij het duurzaam beheer van hun bossen. Ze worden financieel ondersteund door de provincie Antwerpen voor hun basiswerking. Verder coördineert de provincie de kwaliteitsvolle samenwerking tussen de bosgroepen.

De gegroepeerde aanpak van boseigenaars garandeert een efficiënt en bovenlokaal beleid. Elke boseigenaar kan gratis en vrijblijvend aansluiten bij de bosgroep. Hij of zij krijgt er advies en informatie bij het bosbeheer en hulp bij de administratie. Op die manier streven we naar gezonde bossen en meer en betere natuur. Meer info op www.bosgroepen.be

Het nieuwe bos bestaat uit verschillende soorten: winterlinde, wintereik, grauwe abeel, witte els, zwarte els, wilg, grove den, douglas, meidoorn, hazelaar … De keuze voor diverse soorten is meteen ook een bewuste keuze voor meer biodiversiteit. Ook op het klimaat en onze gezondheid heeft de uitbreiding een positieve impact.

Gedeputeerde van Milieu en Natuur Jan De Haes licht toe: “De meeste bossen van privé-eigenaars in Vlaanderen zijn niet groter dan 1 hectare. Met deze uitbreiding brengen we eigenaars samen en werken we aan een integraal bosbeheer. We streven naar grotere, gevarieerde boscomplexen. Zo worden bossen veerkrachtiger en zijn ze beter bestand tegen verandering zoals bijvoorbeeld langere droogteperiodes als gevolg van de klimaatverandering). Maar er zijn nog andere, belangrijke voordelen: een groter bos produceert meer zuurstof en kan de lucht beter zuiveren. Tenslotte zijn de positieve effecten van de natuur voor onze gezondheid niet te onderschatten.”

Antwerpse bosgroepen

De Antwerpse bosgroepen verenigen boseigenaars en ondersteunen hen bij het duurzaam beheer van hun bossen. Ze worden financieel ondersteund door de provincie Antwerpen voor hun basiswerking. Verder coördineert de provincie de kwaliteitsvolle samenwerking tussen de bosgroepen.
De gegroepeerde aanpak van boseigenaars garandeert een efficiënt en bovenlokaal beleid. Elke boseigenaar kan gratis en vrijblijvend aansluiten bij de bosgroep. Hij of zij krijgt er advies en informatie bij het bosbeheer en hulp bij de administratie. Op die manier streven we naar gezonde bossen en meer en betere natuur. Meer info op www.bosgroepen.be

Na de Green Flag Award (GFA) die het in juli mocht ontvangen en de zilveren Large Urban Parks Award in Melbourne vorige week, heeft het Rivierenhof nu ook z’n nominatie verzilverd voor de internationale Green Flag Award-publieksprijs!
De deputatie van de provincie Antwerpen en het team van het Rivierenhof zijn er warm van aangedaan en danken iedereen die voor het Rivierenhof heeft gestemd.

Erkenning voor werk en visie
Gedeputeerde bevoegd voor Groen- en Recreatiedomeinen Jan De Haes: “In juli kregen we uit handen van de experts van de Engelse jury al de felbegeerde Green Flag Award overhandigd. Dit was een prachtige erkenning voor het verrichte werk en de visie waarmee we het Rivierenhof beheren. De publieksprijs is al even waardevol. Want als provinciaal groendomein dragen we ook bij aan het welzijn van onze inwoners doorheen onze zorg voor dit ademend, groene stukje Antwerpen. We willen dat mensen er zich goed voelen: van de natuurliefhebber tot de grootouder met kleinkinderen.”

Bedankt fans!
De deputatie van de provincie Antwerpen en het Provinciaal groendomein Rivierenhof danken alle fans die massaal online te kennen gaven dat de internationale Green Flag Award-publieksprijs naar het Rivierenhof moest gaan. Directeur Peter Verdyck: “Dat het Rivierenhof nu voor de derde keer op één jaar tijd in de prijzen valt, is natuurlijk fantastisch! Wat deze onderscheiding echt bijzonder maakt, is dat ze te danken is aan de stemmen van de vele sympathisanten van het Rivierenhof. Ik wil daarom ook, in naam van al onze medewerkers, een welgemeend dank u zeggen aan al wie het Rivierenhof in het hart draagt. We blijven ons best doen om voor iedereen van het Rivierenhof een tweede thuis te maken.”

Zonder uw stem was het niet gelukt
Maar liefst honderd en vijf internationale GFA-parken buiten het Verenigd Koninkrijk - van Australië, Spanje, Verenigde Arabische Emiraten, … tot het Rivierenhof in Deurne - streden voor de titel van People’s Choice Green Flag Award via een aparte, internationale poll.
De stemming werd op 14 oktober 2018 afgesloten. Het publiek heeft gekozen verspreid over twaalf landen en drie continenten. De top 3 van favoriete Green Flag Award-parken buiten het Verenigd Koninkrijk is geworden (in alfabetische volgorde):

• Abu Dhabi Corniche Beach Gardens, Abu Dhabi City Municipality, Verenigde Arabische Emiraten
• Provinciaal Groendomein Rivierenhof, Provincie Antwerpen, België
• Tim Smythe Park, Clare County Council, Republiek Ierland

Internationale accreditatie zonder winstoogmerk
Carl McClean, International Development Manager Green Flag Award: "Het is inspirerend om zien dat er overal ter wereld mensen op hun favoriete park stemmen. Dat erkent het werk en de toewijding van de werknemers en vrijwilligers die deze GFA-erkende parken runnen. Wereldwijd groeit de belangstelling voor de Green Flag Award elke dag. Dat geeft aan dat de Green Flag Award-principes aansluiten bij wat parkbezoekers belangrijk vinden en dat de GFA hieraan tegemoet komt door goed gerunde openbare parken en groene ruimten te waarderen, te erkennen en te onderscheiden door middel van een internationale accreditatie zonder winstoogmerk."

Internationaal keurmerk Green Flag Award (GFA)

Voor het eerst in de geschiedenis van de Green Flag Award werd de verkiezing van een internationale publieksprijs voor parken buiten het VK georganiseerd. Honderd en vijf sites buiten het Verenigd Koninkrijk kwamen in aanmerking. Allemaal voldoen ze aan de hoge normen van de Green Flag Award, het internationale keurmerk voor parken en groene ruimten.

Meer info: www.greenflagaward.org

Samen met Radio2 Antwerpen maken we in de week van 24 september een reportagereeks rond de heilzame effecten van natuur op je gezondheid? Geprikkeld, stem dan elke middag om 12u af op Radio2!

Maandag 24 september | Luister mee naar de stilte in Borsbeek

Kan het stil zijn in een stedelijke omgeving, of moet je daar tegenwoordig diep het platteland voor in trekken? Onderzoek bewijst de heilzame effecten van stilte op onze algemene gezondheid. Maar hoe stil moet het dan zijn om er de resultaten van te voelen? Het provinciaal onderzoeksinstituut PIH neemt die metingen op zich. In samenwerking met het PIH zijn er in onze provincie al 5 gebieden als stiltegebied erkend. 

Zes forten (Fort 2 in Wommelgem fort, Fort 3 in Borsbeek, Fort 4 in Mortsel, Fort 5 in Edegem, Fort 7 in Wilrijk en Fort 8 in Hoboken) zullen gescreend worden om het akoestisch klimaat in kaart te brengen. Op die manier wordt inzicht verkregen in mogelijke stilte- of luwteplekken in een stedelijke omgeving.

Per fort kiest de geluidsspecialist een 8-tal strategische meetplaatsen die zo homogeen mogelijk gespreid liggen binnen de windrichtingen. Ook de architecturale eigenschappen en het daarmee verbonden reliëf speelt een rol in de forten. De metingen gebeuren tijdens de piek-en daluren in de week. Het project loopt een jaar om ook de invloed van de seizoenen op de geluiddrukniveaus te registreren (bladeren aan de bomen geven een ander geluidsbeeld dan geen bladeren). De waarden worden ten slotte getoetst aan de strengste milieukwaliteitsnormen (VLAREM). 

Radio2 volgt geluidsspecialist Willy Verbruggen tijdens de metingen in het Fort van Borsbeek. 

Als de forten effectief als luwteplekken gelabeld worden, opent zich een heel scala aan onderbouwde recreatieve en gezonde opportuniteiten voor de plaatselijke bewoners. Wat dacht je van nieuwe trage wegen, extra rust- en zitplekken, yoga-sessies, fakkeltochten, vertellingen, ... ? 

Dinsdag 25 september | Bossen op voorschrift

Radio2 volgt een psychiatrische patiënt van vzw Bethanië die herstelt van een depressie. Samen met een begeleider en enkele lotgenoten steken zij hun handen uit de mouwen voor een zorgbos van de Bosgroep Antwerpen Zuid. Het bos wordt zelf ook gezond en duurzaam gemaakt door inheemse eiken aan te planten.  Lees meer over zorgbossen in onze provincie.

Woensdag 26 september | Wat de natuur met jou doet...

Waarom is het gezond om in de natuur te gaan wandelen en te bewegen? Radio2 kuiert met Vera Nelen, directeur van het provinciaal onderzoeksinstituut PIH, door een bos in Ranst.

Donderdag 27 september | Groene Mos-school De Dageraad maakt nieuwe generatie leerlingen 

Tijdens een live uitzending in MOS-school De Dageraad komen leerlingen, ouders, buren en directie aan het woord. De focus ligt op het belang van vergroening in de school, en het positieve effect ervan op de leerlingen. Een begeleider van MOS – duurzame scholen, straffe scholen licht toe welke kleine vergroeningstips op school of thuis kunnen bijdragen tot het verhogen van de biodiversiteit en het algemeen welzijn. 

Vrijdag 28 september | Provincie strijdt al 20 jaar tegen het water

Exact 20 jaar geleden teisterde een ongeziene regenval onze provincie. De waterlopen konden het water niet de baas. Men stelde met veel leed en schade vast dat we niet voorbereid waren op zulke waterellende. 1998 is dan ook het jaar dat het waterbeleid in stroomversnelling heeft gebracht. Sindsdien levert de provincie strijd om droge voeten voor haar inwoners. Onze provincie staat sindsdien maar liefst 50 ha overstromingsgebied en 20 pompstations verder. Zeker in het licht van de klimaatverandering en het daarmee verbonden overstromingsrisico, zijn al deze preventieve maatregelen geen overbodige luxe. De provincie hanteert een integrale aanpak die werkt omdat ze verder kijkt dan de gemeentegrenzen. Ze richt haar overstromingsgebieden ook zo in dat er naast ruimte voor water, ook volop nieuwe kansen worden gecreëerd voor natuur en recreatie.

Leer hier meer over de provinciale overstromingsaanpak en bekijk meer beelden uit 1998. 

Zeven Koloniën van Weldadigheid

Begin 19^de eeuw ontstonden zeven landbouwkoloniën in Nederland en België als een vooruitstrevend sociaal experiment. Aan de grondslag van dit experiment lag de idee dat armen uit de stad een nieuw leven konden opbouwen op het platteland. Maar liefst 80 km² woeste grond werd door de kolonisten eigenhandig omgevormd tot landbouwgrond. De kaarsrechte dreven en statige gebouwen gaven orde en regelmaat aan het leven van de landlopers. Deze structuur is nog steeds duidelijk zichtbaar in het landschap.

In de Zuidelijke Nederlanden werden in Wortel bij Hoogstraten een vrije Kolonie (1822) en in Merksplas een onvrije Kolonie (1825) opgericht. Na de Belgische onafhankelijkheid werden beide Koloniën ingezet om landlopers op te vangen. Landloperij was in België van 1866 tot 1993 strafbaar en wie geen geld op zak had, kon naar de Rijksweldadigheidskoloniën gestuurd worden. Tot 1993 leefden, woonden en werkten er landlopers. Toen de wet op de landloperij werd afgeschaft, bleef een waardevol landschap van bijna 1000 hectare verweesd achter, getekend nadat het meer dan 150 jaar dienst had gedaan als landbouwkolonie. 

Wortel- en Merksplas gered van verval

Het landschap en de gebouwen werden na 1933 bedreigd door leegstand, verval en versnippering. In 1997 stonden de gebieden zelfs op de lijst van het ‘World Monuments Fund’ bij de 100 meest bedreigde erfgoedsites ter wereld. Gelukkig werd snel ingezien dat dit bijzondere erfgoed niet verloren mocht gaan. Bezorgde burgers trokken tijdig aan de alarmbel en in 1997 werd vanuit de provincie Antwerpen en met de steun van een 40-tal gemeentebesturen de vzw Kempens Landschap opgericht. Deze organisatie ijvert sindsdien voor het behoud, de ontwikkeling en de openstelling van dit erfgoed. Sindsdien zijn beide Koloniën er steeds op vooruit gegaan: in 1999 werden de gebieden beschermd als landschap en werden ook de belangrijkste gebouwen beschermd als monument. Het omringende landschap werd aangekocht door verschillende publieke partners waardoor het geheel in gemeenschapshanden bewaard blijft. Op die manier kunnen Wortel- en Merksplas-Kolonie vandaag vanuit één visie beheerd worden.

Een stap dichterbij

Vandaag besliste de leden van het Werelderfgoedcomité om het advies van ICOMOS niet te volgen en de zeven Koloniën van Weldadigheid wat huiswerk mee te geven om er volgend jaar mee terug te komen.

Dat vinden de verschillende beheerders van het gebied uiteraard jammer. Maar de jarenlange inspanning en samenwerking tussen twee landen, vier provincies, acht lokale besturen, Agentschap Onroerend Erfgoed, Agentschap Natuur en Bos, Vlaamse Landmaatschappij en tal van andere partners is een uniek gegeven. De partners bekijken nu het dossier kan worden klaargestoomd voor een volgende indiening. 

Kempens Landschap, provincie Antwerpen en het Vlaamse Agentschap Onroerend Erfgoed werkten zeer goed samen in het hele nominatieproces van de sites. Wortel- en Merksplas-Kolonie zijn een toonbeeld van de integratie tussen natuur en cultuur. Samenwerkingen en een gedeelde visie hebben hoe dan ook gezorgd voor een prachtig stuk erfgoed.

'Vagrants Colony, a Hymn' - Jef Neve

Zo'n prachtig gebied verdient een prachtige soundtrack, en deze werd uitgewerkt door niemand minder dan Jef Neve! De hymne geeft alle aspecten van de gebieden weer. Van hoop tot tristesse, van dromen tot eenzaamheid, dat allemaal overgoten met de indrukken van de weidse landschappen en een scheutje bohémien. Bekijk en beluister 'Vagrants Colony, a Hymn' in wereldpremière!

www.kolonie57.be

www.kolonienvanweldadigheid.eu

www.kempenslandschap.be

De Zwaluwbeek zorgt voor de afvoer van water van een groot deel van Zwijndrecht tussen de E17 en de Schelde. De beek komt rechtstreeks uit in de Schelde. Wanneer het veel regent, stroomt de beek over. Dat zorgt voor problemen in de Krijgsbaan en de Kruibeeksesteenweg.

Onlangs kreeg de Zwaluwbeek een verbrede winterbedding. Dat zijn flauwe schuine oevers die bij hogere waterstanden (meestal in de winter) ook onder water komen te staan. De beek wordt dan ineens drie keer zo breed en kan meer water bergen. Zo kan er tot wel tien miljoen liter water extra opgevangen worden. Stroomopwaarts van de Kruibeeksesteenweg gaat de provincie de waterloop ook meer meanderend aanleggen. Dankzij de beschikbare natuurlijke ruimte ontstaat er zo meer ruimte voor waterbuffering.

De Zwaluwbeek stroomt in de Schelde. Maar de Schelde is een getijderivier. Bij hoogtij kan de Zwaluwbeek daardoor haar water niet kwijt. Bij hevige neerslag zorgt dit voor overstromingen. De provincie voorziet ook een automatisch pompstation. Wanneer de Zwaluwbeek het ingestelde peil overschrijdt, schieten de drie pompen in actie. Met een snelheid van duizend liter per seconde per pomp spuwen ze het water in de Schelde.

Om iedereen droge voeten te geven is de dienst Integraal Waterbeleid voortdurend op zoek naar ruimte voor water. Zo vermijden we dat er water komt waar het niet gaan mag. Percelen natuurgebied zijn hier uitermate voor geschikt. Dan dienen er ook geen onteigeningen of zware ingrepen te gebeuren. Maar natuurgebieden zijn in een dichtbevolkte samenleving een schaars goed. We moeten waakzaam blijven en de open ruimte vrijwaren.

De natuur geeft ons de bescherming tegen wateroverlast die we nodig hebben. Omgekeerd geven we de natuur ook heel wat terug. Bij het inrichten van een waterproject biedt de provincie de rijke, maar soms bedreigde inheemse fauna en flora alle kansen om welig te gedijen. Aan de Zwaluwbeek bijvoorbeeld werden de oevers afgedekt met kokosmatten om het wegspoelen van de grond te beletten. Deze kokosmatten zijn biologisch afbreekbaar en zullen later verdwijnen tussen de plantengroei. Doordat de waterloop beïnvloed wordt door het getij in de Schelde loopt ook deze winterbedding afwisselend vol en leeg. Hierdoor zal een natte biotoop ontstaan aangepast aan waterplanten en waterdieren.