Na een droge lente is er opnieuw een droge en warme periode in het vooruitzicht. Daarom breidt de gouverneur van de provincie Antwerpen het tijdelijk onttrekkingsverbod voor onbevaarbare waterlopen verder uit. Zolang het verbod van kracht is, mag er geen water worden onttrokken uit onbevaarbare waterlopen en publieke grachten in de betrokken stroomgebieden.

De lente van 2025 was uitzonderlijk droog. In het westen van de provincie viel tussen maart en mei slechts 52 mm neerslag. In het oosten viel met ongeveer 70 mm iets meer regen, maar ook daar blijven de omstandigheden droog. De neerslag van begin juni zorgde voor een tijdelijke verlichting, maar bracht geen structureel herstel van de toestand. Voor de komende twee weken wordt droog en zeer warm weer voorspeld, waardoor de droogtetoestand snel verder zal verslechteren.

Lage waterpeilen en debieten vormen een ernstige bedreiging voor fauna en flora, zowel in als rond de waterlopen. Wanneer een waterloop droogvalt, is de schade aan soorten die in het water leven onmiddellijk zichtbaar. Maar ook bij lage debieten wordt het ecosysteem van de waterloop al bedreigd: het water warmt sneller op, bevat minder zuurstof en biedt minder schuilplaatsen, waardoor dieren kwetsbaarder worden voor roofdieren.

De ecologische gezondheid van onze waterlopen is onlosmakelijk verbonden met het bredere ecosysteem waarin we leven. Om de ecologische balans in onze waterlopen te veilig te stellen is een onttrekkingsverbod dan ook noodzakelijk. Dit verbod blijft van kracht zolang de droogte aanhoudt. De waterloopbeheerders in de provincie Antwerpen zullen de droogtetoestand voortdurend opvolgen.

Uitbreiding van het tijdelijk onttrekkingsverbod

Sinds 9 mei 2025 geldt in de provincie Antwerpen een eerste tijdelijk onttrekkingsverbod, dat op 23 mei werd uitgebreid naar de stroomgebieden in het oosten en noorden van de provincie. Vanaf 19 juni breidt het tijdelijk onttrekkingsverbod verder uit naar het westen voor de kleine waterlopen in de stroomgebieden van de Schijn, Nete, Rupel, Dijle en Benedenschelde.

Hierbij een overzicht van alle stroomgebieden in de provincie waar er een tijdelijk onttrekkingsverbod van kracht is:

-             Maasbekken

-             Netebekken met deelbekkens

o             Kleine Nete

o             Grote Nete

-             Antitankgracht (gedeeltelijk)

-             Dijle- en Rupelbekken

-             Benedenscheldebekken

-             Schijnbekken

-             Antitankgracht (bovenstrooms N111)

Er geldt een uitzondering voor het stroomgebied van het Postelvaartje en de polders rond Stabroek. Daar is de watertoevoer momenteel nog voldoende, waardoor wateronttrekking zonder schade aan het watersysteem mogelijk blijft.

Ook voor de grotere waterlopen in het westen van de provincie is het debiet op dit moment wel nog voldoende.  Het ecologisch minimumdebiet komt de komende twee weken nog niet in het gedrang, waardoor onttrekkingen hier nog wel zijn toegelaten. Het gaat om de volgende onbevaarbare waterlopen van 1e categorie:

-             Antitankgracht (afwaarts N111 Stabroek)

-             Groot Schijn

-             Grote Struisbeek/Benedenvliet

-             Vrouwvliet

-             Barebeek

-             Zielbeek

-             Grote Molenbeek/Vliet

Kaartmateriaal

De exacte locatie van het afgebakende stroomgebied kan u raadplegen via de kaart in bijlage of op de online kaarten via onderstaande links.

De stand van zaken van de onttrekkingsverboden en een interactieve kaart zijn te raadplegen via www.gouverneurantwerpen.be en https://www.provincieantwerpen.be/aanbod/dlm/dienst-integraal-waterbeleid/droogte/onttrekkingsverbod.html#actueel.

(Let wel: omdat de uitbreiding van het onttrekkingsverbod op 18 juni 2025 ingaat, zullen deze online kaarten pas vanaf die dag geactualiseerd zijn.)

Wat is een onttrekkingsverbod?

Zo’n verbod betekent dat er geen water uit een onbevaarbare waterloop mag worden opgepompt. Er zijn wel enkele uitzonderingen, zoals voor hulpdiensten bij noodgevallen of in beperkte gevallen voor drenken van vee dat in de weide staat en aanmaak van gewasbeschermingsmiddelen. De precieze voorwaarden zijn opgenomen in het besluit van de gouverneur.

Het tijdelijk onttrekkingsverbod is niet van toepassing op bevaarbare waterlopen, maar onttrekkers dienen zich wel te houden aan de richtlijnen van De Vlaamse Waterweg.

Alternatieve waterbronnen

Met het warme en droge weer in aantocht zal de watervraag de komende weken alleen maar toenemen. Wie nood heeft aan een alternatieve waterbron kan uitwijken naar mobiele captatiemogelijkheden langs de kanalen of kan gebruikmaken van gratis spoelwater dat door Pidpa ter beschikking wordt gesteld aan haar productiecentra. Daarnaast kan nuttig hergebruik van bemalingswater ook een alternatief zijn voor specifieke toepassingen. Volg steeds de geldende regels en wetgeving op die van toepassing zijn voor elk type van alternatieve waterbron.

Algemeen spaarzaam watergebruik en proactieve maatregelen

“De huidige droogte toont opnieuw hoe cruciaal het is om voluit werk te maken van infiltratie en het vasthouden van water,” zegt gouverneur Cathy Berx. “De plotse omslag van nat naar droog confronteert ons met de kwetsbaarheid van ons watersysteem. Systeemherstel en een doordachte afbouw van drainage zijn vandaag meer dan ooit noodzakelijk.”

Het is altijd belangrijk om spaarzaam om te gaan met ons kostbaar water en om niet-essentiële toepassingen te vermijden. De huidige drinkwatervoorraden en de toestand van het watersysteem vereisen op dit moment nog geen maatregelen ter beperking van het leidingwaterverbruik.