Nachtelijke buitenverlichting – en dan vooral blauw licht – verlaagt de concentratie van melatonine in het bloed, waardoor de slaap- en herstelprocessen in het lichaam verstoord worden. Mensen die wonen in gebieden met overvloedige nachtverlichting zouden zo meer kans hebben op borstkanker, overgewicht en verminderd mentaal welzijn. Ook bij dieren en planten zijn de effecten duidelijk. Bloei van planten vertraagt, bladvraat verhoogt, vleermuizen maken omwegen, stresshormonen bij vogels verhogen, verstoorde vistrek maakt vissen kwetsbaarder. En dit zijn maar enkele voorbeelden uit de twee uitgebreide literatuurstudies die het INBO en het PIH opmaakten over respectievelijk de effecten op biodiversiteit en gezondheid (zie rapporten onderaan de pagina).

Praktijkgids en Ecologische duisternisbehoeftekaart ter ondersteuning van de omschakeling naar openbare ledverlichting

Steden en gemeenten zijn verplicht zijn om tegen 2030 over te schakelen naar ledverlichting. Het is het uitgelezen moment om stil te staan bij de invloed van kunstlicht op dieren, planten en mensen en de juiste keuzes te maken.

Om hen te helpen lieten de vijf Vlaamse provincies en het Interprovinciaal Kenniscentrum (IPKC) twee literatuurstudies uitvoeren.

• Het PIH, kenniscentrum milieu en gezondheid, bracht de wetenschappelijk studies samen over de relatie tussen nachtelijke verlichting en de gezondheid van de mens.
• Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) analyseerde de studies over de effecten van nachtelijke verlichting op biodiversiteit.

Op basis van deze literatuurstudies werken de provincies nu een praktijkgids uit voor lokale besturen. Samen met de vernieuwd Ecologische duisternisbehoeftekaart moet de praktijkgids lokale besturen helpen om de juiste keuze te maken per regio en straat.

De Ecologische duisternisbehoeftekaart van het Agentschap Natuur en Bos (ANB) geeft een overzicht van gebieden waar het behoud of het aanbrengen van duisternis voor planten en dieren belangrijk is. Hoe donkerder het gebied op de kaart, hoe belangrijker het is om het duister te houden. Voor het maken van de duisternisbehoeftekaart werden verschillende kaartlagen geïntegreerd.

Eerder deed West-Vlaanderen ook al onderzoek naar de relatie tussen verlichting en veiligheidsgevoel (zie rapport hieronder). De bevindingen hieruit worden ook meegenomen in de praktijkgids.

De praktijkgids wordt in mei 2024 verwacht. 

Een interview met de onderzoekers van het rapport ‘nachtelijke buitenverlichting’ kan je ook nalezen in het Eos magazine van februari 2024.

Betrokken partners

Deze kennisondersteuning komt tot stand door een samenwerking van provincies Antwerpen, West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en Limburg, PIH, Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO), Fluvius, Agentschap voor Wegen en Verkeer (AWV), Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), Departement Omgeving, Regionaal Landschap Schelde-Durme (RLSD), Regionaal Landschap Houtland & Polders, Leve(n) De Nacht vzw (Lichthinder vzw).